Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stosunkowozróżnicowane.Mówiącinaczej:odtwarzaniebezpośredniej
reprezentacjiświatawnarracjizawszenosiznamionawybiórczości
iwynalazku(czylizapominaniatego,cobyło),znamionafabulacji.Po-
dobnymprocesemrządziokreślonykod,rozumianyjakodyskursyw-
nieuwarunkowaneregułybudowaniaobrazuświata.Fakt,żeświat
przedstawionyjakiejkolwieknarracjinigdyniejestdokładnymodbi-
ciemświatadoświadczanego,leczzawszetylkojegomniejlubbardziej
udanąreprezentacją,nasuwapodstawowepytanieokolektywnie
uwarunkowaneczyutrwalonemechanizmytworzeniaowychreprezen-
tacji.Kluczowymkodem,czylisystememporządkującym,którego
przejawystanowiąprzedmiotniniejszejpracy,jestmagia,rozumiana
jakodziałaniowyipoznawczysystemorazjakookreślonawykładnia
świata.Dajeonaczłowiekowi—częstozłudne—przeświadczenie,że
potrafiniemalwszystkowytłumaczyćiprzewidzieć,żezdoławpełni
kontrolowaćswojąteraźniejszośćiprzyszłość.
Piątyrozdziałpodejmujeproblemwzajemnejprzekładalnościteorii
kategoryzacji,wypracowanejwramachkognitywizmu,orazteoriise-
miozy,kluczowejdlasemiotyki,wktórejramachrównieważnymza-
gadnieniemjestjęzykoweikulturowekonstruowanierzeczywistości.
Szóstyrozdziałstanowikontynuacjęproblematykirelatywizmuję-
zykowo-kulturowego.Jegocelemjestwskazaniewmiaręuniwersal-
nychelementówwobrazieświataorazichwykładnikówjęzykowych.
Uniwersalizmtychelementówmożewynikaćzsamychwarunków
ludzkiegobyciawświecieizprawrządzącychludzkimpoznaniem.Za
przykładsłużątumetaforyorientacyjne(góra—dół,przód—tył).Na
ichuniwersalizmwskazaliG.LakoffiM.Johnson.Metaforaimetoni-
miaważnesądlaniniejszegowywodujeszczeztegowzględu,żesta-
nowiąkognitywnąpodstawęprawmagii(prawapodobieństwaiprawa
styczności),sformułowanychprzezJ.G.Frazera.Fakt,żeludzkiepo-
znaniezawszecechujekierunekodkonkretudoabstraktu,przekłada
sięnateorięsymbolu,któregoistotasprowadzasiędowielościzna-
czeńskoncentrowanychwokółjednegoznaczeniawyjściowego.Roz-
działmarównieżzazadanieunaocznićfakt,żesymbol,rozumiany
jakookreślonyznaczeniowyinwariant—uniwersalnywtymsensie,
żewróżnymstopniuprzekraczającygraniceposzczególnychjęzyków
ikultur—możebyćtłumaczonyfenomenologiczniezwróceniemuwagi
narelatywnieuniwersalnywymiaruwarunkowańludzkiegożycia
wświecie(conditiohumana).
Siódmyrozdziałmanaceluzbadaniejednostekróżnychpoziomów
języka,którecechujewzajemnaprzekładalność.Chodzi—mówiąc
dokładniej—ostrukturalnepodobieństwamiędzyobrazami(konota-
cjami)towarzyszącymipojęciomjęzykanaturalnego,wypowiedzeniami
11
