Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
padkunzłego”zrozumieniadanegotekstu(wwypadkujegozrozumie-
nianiezgodnegozintencjąnadawcy)ówtekst,którywramach
społecznegoobiegusamginie,stajesięwsprzyjającychokoliczno-
ściachpodstawąnarodzinnowego,zpierwotnymtekstemmniejlub
bardziejzwiązanego,tekstu,którymożewejśćwsystem,anawetspo-
wodowaćjegotransformację:n[ł]jeślistworzoneprzez[...]jednostkę
dziełoliteraturyludowej[ł]okażesięztegolubinnegopowodu—
niedoprzyjęciadlagrupy,jeśliinniczłonkowiegrupyniezaaprobują
go,jestonoskazanenazagładę.[...]Wfolklorześrodowiskoprzysto-
sowujeutwórdoswoichupodobań,ato,cozostałoodrzucone,po
prostunieistniejejakozjawiskoliteraturyludowej[ł],wypada
zobieguiobumiera.[ł]Istnienieliteraturyludowejwymagaistnienia
przyjmującejgoiakceptującejgrupyspołecznej.Podczasbadanialite-
raturyludowejnależynieustanniepamiętać,żespołecznacenzura
prewencyjnajestczynnikiempodstawowym”(BOGATYRIEW,JAKOBSON
1973:29—31).Chodziwtymsensieoczynnośćcenzorską,którawy-
konywanabywaczęstonieświadomie,ponadtojejwłaściwympodmio-
temniejestczłowiekjakojednostka,leczjakoczłonekzbiorowości.
Pewnośćcodotego,żeokreślonytekststanowiaktualizacjęobec-
niefunkcjonującegosystemujęzykowo-kulturowego,żestanowireali-
zacjęsystemunieodbiegającąodresztyjegorealizacji,możnamieć
tylkowodniesieniudotekstuefemerycznego,toznaczynietrwałego
(SULIMA1976:7;por.ŁYSIAK1990:182),czyliwwypadkutekstu,które-
goaktualizacjaopierasięnienapiśmielubinnejzewnętrznej,trwałej
formie,zaktórejpomocąmożnadanytekstodtwarzaćniezależnieod
obecnegostanuświadomościspołecznej.Jeżeliaktualizacjatekstu
opierasiętylkoiwyłącznienapamięciinaaktualnymzapotrzebowa-
niuświadomościnadanytekst,uzależnionajestodaktualnegostanu
kodu
językowo-kulturowego,
który
warunkuje
ową
świadomość.
Wwypadkutekstuuzewnętrznionegowpostaciliternapapierzenie
możnamiećpewności,czyówtekstwchwilizapisywaniabyłna
szersząskalęodtwarzany—czyliupowszechniony—acozatym
idzie,czybyłpowszechniezrozumiały,czyreprezentowałwchwili
swegoutrwalaniaupowszechnionespołeczniewyobrażenia,postawy,
sposobydziałania,normy,wartości.
Konwencjonalnośćtekstuniejesttrwała.Częstomiewaczasowy,
koniunkturalnycharakter.Tekst,którybyłtekstemfolkloruwczoraj,
niemusibyćnimdziś.Jeślidanytekstutraciswójpowtarzalny,
powszechny,czylisystemowy,charakter,stającsięreprezentacją
wcześniejszegostanutwórczościfolklorystycznej,niebędzietojuż
folklor,leczfolkloryzm(SIROVATKA2002:51—52).Współczesnąrepre-
zentacjęwcześniejszegofolklorumożnazresztąuznaćzanajczęstszy
22
