Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stwierdzić,żeprzeszłość,którazperspektywyboskiejjestjedna
iobiektywna,zperspektywyludzkiejjestsubiektywnawtymsensie,
żenmaswojąhistorię”—przedstawicielekażdejepokipatrzylinasie-
bieinaminioneepokitrochęinaczej(LEGOFF2007:37).Podtym
względemgłośnaoddrugiejpołowyXXwiekuhistoriamentalnościza-
zębiasięzhistoriąfolkloru,jeślizaP.Kowalskimprzyjąć,żepospoli-
tośćjestformą,wjakiejprzejawiasięstandard,przeciętność,kultu-
rowanorma,iżewowejnormierealizujesięmentalność(KOWALSKI
2000a:32).
Nietrwałośćtekstupozwala,bynieustanniedostosowywałsięon
doaktualnegostanuświadomościspołecznej,czylidostanusystemu
językowo-kulturowego,którysięzmieniawrazzezmieniającymsię
światemizmieniającymisięsposobamibyciaczłowiekawświecie.
Oczywiście,systemjęzykowo-kulturowypodlegaprzemianomrównież
zapośrednictwemtekstówomniejsystemowymcharakterze,czylitek-
stówodbiegającychodresztykonwencjonalnychrealizacjisystemu.
Czasamibowiemtekst,którywymykasiękonwencji,ulegawsprzy-
jającychokolicznościachupowszechnieniu;zyskujesystemowycha-
rakter,wywołująctymsamymokreślonązmianęwsystemie,jednak
njakiekolwiekbyłybyokolicznościpojawieniasięokreślonejzmianyję-
zykowej,ojejistnieniuwsensiewłaściwymmożemymówićdopierood
momentu,wktórymzmianastałasięfaktemspołecznym,czyliod
chwilizaaprobowaniajejprzezspołecznośćjęzykową”(BOGATYRIEW,
JAKOBSON1973:29).NaprzekórsformułowaniuP.BogatyriewaiR.Ja-
kobsona,żenabsolutnawładzacenzuryprewencyjnejsprawia,żeja-
kiekolwiekprzeciwstawieniesięjejpozbawionejestwidokównapowo-
dzenie”(BOGATYRIEW,JAKOBSON1973:35),trzebastwierdzić,żewładza
cenzuryprewencyjnejwcaleniejestabsolutna,przynajmniej
wtymsensie,żedopuszcza,bywsystemiezachodziłydrobniejsze—
najczęściejstopnioweczypodprogowe(acozatymidzie,niezauważal-
ne)—zmiany,którewefekciemogądoprowadzićnawetdozmiany
całegoparadygmatu,czylizmianymentalności(KOWALSKI2000a:
9—18).Efemeryczne(nietrwałe)tekstyfolklorupowtarzająsięwra-
machokreślonejspołecznościkomunikacyjnejwróżnychwariantach,
przyczymichźródłowprocesietransmisjizregułysięzacieraizni-
ka.Stajesięalbonieważne,albofikcyjnewtymrozumieniu,żejest
określaneróżnie,wedługaktualnychpotrzebichnosicieli.Wtymzna-
czeniumawięconosytuacyjnycharakter.
Zanastępnywyznaczniktekstufolkloruwypadniezatemuznać
jegoanonimowość.Podpojęciemanonimowościmożnarozumieć,po
pierwsze,to,żenpierwotny”autortekstustajesięwprocesiejego
przechodzeniaodwykonawcydowykonawcynieistotny(żyjesamtekst
24
