Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
21
Heraklit
szećmożegozapewnetylko„boski”Pitagoras,lecznieprzecięt-
nyczłowiek.
TeorialiczbPitagorasaopierałasięnaprekursorskimzałoże-
niuteoriopoznawczym,żepoznawalnesątylkostosunkiliczbo-
we;inspirowałsięnimPlatonwswoimustnymnauczaniu.Po-
nadtozałożenietozapowiadapodejścienowoczesnychnauk
przyrodniczychujmującychprawaprzyrodywformułymatema-
tyczne.NatomiastnazwaneimieniemPitagorasatwierdzenie
otrójkącieprostokątnyma
2
+b
2
=c
2
znanebyłojużBabiloń-
czykom.
Dobardzowpływowejprzezniemaldwastulecia(530–350
p.n.e.)wspólnotypitagorejczykównależelinietylkofilozofowie,
leczrównieżmatematycyorazbadaczeprzyrody,atakżelekarze,
teoretycymuzykiiprawodawcy,anawetrzeźbiarze,poeciisłynni
atleci.Odnajważniejszegozmłodszychpitagorejczyków,Filo-
laosazKrotonu(ok.470–390p.n.e.),Platonmógłprzejąćznaczną
częśćswojejfilozofiiprzyrodyzawartejwdialoguTimajos.Skąd-
inądFilolaosodrzucageocentrycznyobrazświataiwcentrumkos-
mosusytuujeogień,wokółktóregokrążąwszystkieciałaniebieskie.
HERAKLIT
Heraklit(ur.ok.540p.n.e.)pochodziłzarystokratycznejrodziny
zEfezu,takżewJonii.Wjegotekstach,częstoznanychzpo-
jedynczychzdań,manifestujesięczwartapostaćfilozofowania:
starannieskomponowanaiaforystyczniewyostrzonasentencja.
Ponieważnierzadkosentencjeteupodabniająsiędosentencjiwy-
roczni,ichautornazywanybył„mrocznym”oraz„przemawiają-
cymzagadkami”.Heraklitpodobniejakfilozofowieprzyrody
pytaopowszechnąprawidłowośćwświecie.Wskazujejejpodsta-
woweprawo,formułęświata:logos.Logosdotyczynietylkopo-
zaludzkiejprzyrody,aletakżeczłowieka,jegoosobistegoispo-
łecznegożycia.Heraklitotwierakosmologięnaetykęifilozofię
polityczną.Cosiętyczyowegopodstawowegoprawa,Heraklit
sądzi,żeludziewwiększości„nierozumiejągo,takżegdyjesły-
szą;sąjakgłusi.Przysłowieświadczyonich:będącobecni,po-
zostająnieobecni”.Sentencjatamówidwierzeczy,żeprawidło-
wośćjest„obecna”wżyciukażdegoczłowieka,nieukazujesię
jednaknapowierzchni(jest„nieobecna”).Albowiem„natura(tu
jakoprawidłowośćalboistotarzeczy)lubisięskrywać”.A„to,co
codzienniespotykają,jestdlanichobce”.
Heraklitrozważałpowszechnąprawidłowość(„zwszystkie-
gojednoizjednegowszystko”)zczterechpunktówwidzenia:
