Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Początki.PrzedSokratesem
22
DlaHeraklitarzekastanowisymbolprawrządzącychświatem,jegologosu.Rzekawskazujezarównona
stałązmianęwcałejrzeczywistościorazwnas,jakożezmieniamysięwrazznią,jakinamożliwość
poznaniawtym,cozmienne,czegoś,copozostajejednakie.Wpewnymjapońskimtekścieczytamy:
„Nieustannierzekapłyniewdal,jejwodanigdyniejesttasama,pęcherzykipianytańcząwpłytkich
miejscach,przemijająiznówsiętworzą–nigdydługonietrwają.Podobniemająsięsprawyzludźmi
iichdomostwami.”(KamonoCho
¯mei,„Zapiskizmojejchaty”,jap.„Ho
¯jo
¯ki”,1212).–Ando
Hiroshigee:Krajobrazzrzekąiwschodzącymksiężycem.
(1)Istniejepratworzywo,niejestonojednakwodą(Tales)anipo-
wietrzem(Anaksymenes),lecz„wiecznieżywymogniem”,mó-
wiącjęzykiemwspółczesnym–energią.(2)Konsekwencjąciąg-
łegorozpalaniasięiwygasaniaogniajestdynamikaświata.(3)
Heraklitwymieniaparyprzeciwieństw,któremimoswegozróż-
nicowaniacharakteryzująsiędwiemawspólnymicechami.Noc
idzień,zimailato,wojnaipokój,życieiśmierć,czuwanieisen,
wilgotnyisuchy,góraidół,odpadekizłoto–wewszystkichtych
przypadkachelementywystępująniesamodzielnie,leczwskazują
nasiebienawzajemjakoprzeciwstawnebieguny.Iprzyichwza-
jemnymoddziaływaniu–Heraklitmówi„wojna”inazywają„oj-
cemwszystkichrzeczy,wszystkichrzeczykrólem”–chodzio
naturalnyproces,którypodtrzymujeparaprzeciwieństw.
(4)Słynnezdania„Wszystkopłynie”i„Niemożnadwarazy
wejśćdotejsamejrzeki”niepochodząwprawdzieodHeraklita,
aleinnefragmentyzobrazemrzekinależyuznaćzaautentyczne.
Rzekajestdlań–wperspektywiefilozofiiprzyrodyorazonto-
logii–symbolemciągłejzmianywcałejrzeczywistości,awper-
spektywieteoriipoznania–obrazemtego,żenawetwtym,co
zmienne,możnapomyślećipoznaćcoś,copozostajetożsame.
WedługHeraklitawszystkopodlegaprawuzmienności.
