Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nyświatowej,w1923przejęteprzezmiasto39.
Wielumłodychartystówwobecbrakumożli-
wościrozwojuartystycznegowyjechałoprzed
IwojnąświatowądoParyżalubMonachium.
WśródnichbylipóźniejsiprzedstawicieleEco-
ledeParisMauriceMendjizky(MaurycyMę-
drzycki),HenrykEpstein,rzeźbiarzMorice
Lipsi(Lipszyc)iwspomnianyjedynypolskida-
daistaMarceliSłodki.Założonew1918roku
efemeryczneStowarzyszenieArtystówiZwo-
lennikówSztukPięknych,oprzewadzearty-
stówżydowskich,zorganizowałodwiewysta-
wyzudziałemczłonkówJungIdysz.Wystawa
łódzkiegowydawnictwaTelAwiwwkwietniu
1921(przeniesionadoWarszawy)skupiłaarty-
stówżydowskichzodrębnymSalonemfutury-
stów,kubistówiprymitywistów(zczłonkami
JungIdyszHenrykiemBerlewimiWładysła-
wemWeintraubem).Zamykającaokres,który
obejmujeantologia,MiędzynarodowaWystawa
MłodejSztuki(zudziałemdawnychczłonków
grupDieBrücke,DerBleueReiterzKandin-
skim),przygotowanaprzezberlińsko-sopocki
DomSztukisióstrKaetheiEmmyTwardych
wWarszawie,przeniesionadoŁodziwgrudniu
1923roku,zostałapowiększonaoaneks,wktó-
rymspotkalisiębylijużczłonkowieJungIdisz
iprzyszliczłonkowiekonstruktywistycznejgru-
39H.Zawilska,Problemyplastykiiwystawiennictwa
wŁodzinaprzełomieXIXiXXwieku(1884-1914),
[w:]Sztukałódzka,Warszawa-Łódź1977,s.51-69.
pyBlok,którzypółrokuwcześniejuczestniczyli
wWystawieNowejSztukiwWilnie40.
WWilnie41liberalizacjapolityczna,która
byławynikiemrewolucji1905roku,zmieniła
obliczemiasta.Zniesionyzostałzakazpublicz-
negoużywaniajęzykapolskiego.Stworzono
możliwościzakładanialegalnychnarodowych
instytucjikulturalnychinaukowych.Powsta-
ływówczas:w1905rokuTowarzystwoPrzy-
jaciółNauk,w1906-TowarzystwoMuzeum
NaukiiSztuki(zezbioramisztuki),w1906-
LitewskieTowarzystwoNaukoweiLitewskie
TowarzystwoSztukPięknych(organizujące
corocznewystawy),w1909-WileńskieTo-
warzystwoArtystyczne(WTA)(polsko-rosyj-
sko-żydowskie,szybkojednakPolacyuzyskali
wnimdominację),w1910-KołoArtystycz-
ne(wjegokręgukształtowalisięformistyczny
malarzWacławCzechowiczikonstruktywista
WitoldKajruksztis).WSzkoleRysunkowej
uczylisięprzyszliwybitnimalarzeżydowskiego
pochodzenia,którzywobecbrakuperspektyw
40J.Malinowski,MalarstwoirzeźbaŻydówPol-
skich,op.cit.,s.177-178.
41Idem,KulturaartystycznaWilna1893-1945,
[w:]Wileńskieśrodowiskoartystyczne1919-1945,ka-
talogwystawy,podred.K.Brakonieckiego,BiuroWy-
stawArtystycznych,Olsztyn1989,s.15-41;J.Po-
klewski,Polskieżycieartystycznewmiędzywojennym
Wilnie,Toruń1994;L.Laučkaitė,VilniausdailėXX
amžiauspradžioje,Vilniaus2002.
Manifesty
awangardy
23
