Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przeciwstawiającimpresjonizmowiekspresjo-
nizm,otymdrugimpisał,żejest:nwspólnym
terminemdlawszystkichtychnazw-czyto
będziesymbolizmGauguina,neohellenizmM.
Denisa,czyteżkubizmPicassa”14.TakżeBołoz
Antoniewicz,charakteryzującekspresjonizm,
wskazywałżejestonreakcjąnaimpresjonizm,
odznaczającysięzerwaniemznaturalizmemna
rzeczoperowaniabarwamiiformamidalekimi
odrzeczywistości,oddającymiprzeżyciawe-
wnętrznetwórcy15.
Dowynikówwspomnianejwyżejankietyod-
woływałsięChwistekwpolemicznymtekście
Wrogowieformizmuiichpsychologia,otwierają-
cymzeszytinaugurującypowstanieczasopisma
nFormiści”(Tekst5)16.Jużwpierwszymaka-
picieartykułustwierdzał,żenormąjestwalka
młodegopokoleniazestarym,toczącasięnie-
malwkażdejepoce,mającauzasadnieniepsy-
chologiczne,wynikającezninstynktownegodą-
żeniadozachowanianabytychprzyzwyczajeń”
.
Rozwijającdalejtenwątek,Chwistekpodkre-
ślał,żetworzeniezgodniezutartymijużwzor-
fragmentemartykułuPowrotnafala.Naokołoekspre-
sjonizmu,nZdrój”2,1918,z.6,s.169-173,przedruk
S.Przybyszewski,Wybórpism,opr.R.Taborski,Wro-
cław-Warszawa-Kraków1966,s.305-324.
14R.Zrębowicz,Nadrogachdoprzyszłego…,s.9.
15J.BołozAntoniewicz,Impresjonizm-Ekspresjo-
nizm…,s.3.
16L.Chwistek,Wrogowieformizmuiichpsychologia,
nFormiści”1919,z.1(październik),s.3-8.
Manifesty
polskiej
awangardy
artystycznej
1917-1922
34
camimożebyćfrustrujące,natomiastzwrócenie
siękunowymnurtomotwierakolejnemożli-
wości,prowadzącedokształtowaniaoryginal-
nychformwypowiedziartystycznej.Właściwe
ichodczytaniejestzadaniemdlakrytyki,któ-
raniemożedyskwalifikowaćnowejsztukityl-
kozewzględunatrudnościzwiązanezjejzro-
zumieniem,będąceefektemkonserwatywnych
postaw.WedługChwistkaniemerytoryczna
opozycjawstosunkudonowychnurtówczęsto
wynikarównieżzzawodowejzawiści.Dlatego
nniezdolnośćniezrozumieniautworuzrozumia-
łegodlainnychniemożebyćbranazamiaręjego
wartości,świadczynatomiastwymownieonie-
udolnościlublenistwieodnośnegomózgu”
.Na
potwierdzeniepromowanejtezy,głoszącejzwy-
cięstwonowegonurtu,Chwistekcytowałsłowa
BołozAntoniewicza:nekspresjonizmzpobojo-
wiskawyjdziezwycięsko-alemocnopokale-
czonaopuścijejegoprzeciwniczkaestetyka,gu-
biącpodrodzeswe«nigdy»iswe«zawsze»”
.
Zagadnienienowejinterpretacjiformy,pod-
kreślanewpierwszychtekstachZ.Pronaszki,
znalazłoodzwierciedleniewzmianienazwy
grupy,występującejpopołowie1918rokujuż
jakoFormiściPolscyiFormiści17.Tadecyzja
zostaławytłumaczonaprzezLeonaChwistka
względamiodcięciasięizaznaczeniaodrębno-
17Zmianęnazwypotwierdzaplakatwystawygrupy
wKrakowie,projektuAndrzejaPronaszki,trwającejod
majadoczerwca1918roku,naktórymwidniejenazwa
Formiści(Ekspresyoniści).
