Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
KazimierzKelles-Krauz.Orelacjimiędzypraktykąaideą...
ichrzeczywistekonsekwencje19.DlaKelles-Krauzaautonomicznyrozwójform
społecznychtrwatakdługo,ażichrozbieżnośćztreściąstajesięnatyledojmu-
jąca,bysprowokowaćrealnąchęćzmiany.
Opisującrelacjepomiędzytreściąaformą,wszczególnościzaśprzedstawia-
jącspołecznywpływtychżerelacji,Kelles-Krauztwórczorozwijasformułowane
przezGabrielaTarde’aprawonaśladownictwa20.Zatreść,inaczejniżfrancuski
socjolog,uznajejednakżenieidee,alepodstawęgospodarczą.Formapozostaje
wtylezatreścią,ponieważpodlegainercji,Dzastyga”wewłasnychdogmatach.
Celeowychdogmatówodpoczątkuzbieżnesązpodstawąekonomiczną,która
jezrodziła.Niemiej,jakpisałKelles-Krauzwinnymmiejscu(Psychiatriaanauka
idei),materialnatreśćukazujesięwyłączniepoprzezspołecznąformę-stąd
możnawyciągnąćwniosek,żepotrzebazmianyspołecznejzależyodstopnia
zgodnościbądźrozbieżnościmiędzynimi.Onsammotywujechęćzmianyform
wzrastającąliczbąnowych,niezaspokojonychpotrzeb,krępowanychprzezowe
formy.AzatemwspomnianaprzezniegoregułaHegla-ilośćprzechodziwja-
kość-działawdwiestrony:gdynowatreśćtworzykolejneodpowiadającejej
formy,uniezależniającesięzczasem,byjązdominować;atakżewtedy,gdy
wefekcieemancypacjiformcorazwięcejniezaspokojonychpotrzebnapoziomie
treściprowadzidojakościowejzmianytychform.
Praworetrospekcjiprzewrotowejizłotywiek
DIdeały,którymiwszelkiruchreformacyjnypragniezastąpićistniejące
normyspołeczne,podobnesązawszedonormzbardziejlubmniejoddalonej
przeszłości”21,piszeKelles-Krauz.Praworetrospekcjiprzewrotowej-zainspi-
rowaneprzedewszystkimpracamiLévy-BruhlaorazTarde’a-uznajesięzajego
najbardziejrozwiniętąkoncepcjęsocjologiczną.Teoriataopisujemechanizm
zmianyspołecznej,napędzanejprzezwizjęprzyszłegospołeczeństwa,opiera-
jącąsięnawyidealizowanejprzeszłości-Dzłotymwieku”.PomysłtenKelles-
-KrauzzaczerpnąłodGiambattistyVica,alepodobnąideęznaleźćmożnarów-
nieżwpojęciuDstanunatury”Rousseau.WDialektycespołecznejwfilozofiiVica
Kelles-Krauzopisujeregułęcykliipowrotów(ricorsi),wedleoświeceniowegofi-
lozofarządzącąhistoriąspołeczną.MitycznyDzłotywiek”VicaistniałwDstanie
przedspołecznym”,okresiewolnościjednostki,samowystarczalnejiskrępowa-
nejjedyniewyrokamiboskimi22.Jednocześnieowamitycznaepokaodznaczała
19Por.teorematThomasaw:W
.I.Thomas,TheChildinAmerica:BehaviorProblemsandPro-
grams,NewYork1928,AlfredA.Knopf.
20Por.G.Tarde,Opiniaitłum,przeł.K.Skrzyńska,Warszawa1904,NakłademGebethnera
iWolffa.
21K.Kelles-Krauz,Socjologicznepraworetrospekcji,s.41niniejszegowydania.
22Wizjatawdużymstopniuprzypominastanpełnejwolnościiwojny,którąopisujeTho-
masHobbeswLewiatanie(Por.T
.Hobbes,Lewiatan,czyliMateria,formaiwładzapaństwakościelne-
goiświeckiego,tłum.C.Znamierowski,Warszawa2009,FundacjaAletheia).
