Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
jestjakosfera,wramachktórejwyróżnwypadawymiarkonceptualny,wymiar
emocjonalnyorazwymiarpraktyczny.Wszystkietrzyłącząsięzesobą,leczmogą
ipowinnybyćanalizowaneorazocenianeoddzielnie.Tymsamymchodzioto,
bywtokuanalizynarracjipolitycznojęzykowejwładzFRukazaćmateriał,który
pozwolirozstrzygnąć,czypowstrzymująsięoneodnarzucaniapostawjęzykowych
nawszystkichtrzechwyróżnionychpoziomach.
Rozważaniazawartewpublikacjilokująsięwprzestrzeniszerokopojętegoinsty-
tucjonalizmuhistorycznego.Niemniejwopracowaniuzrezygnowanozliteralnego
posługiwaniasiękluczowymidlategonurtubadawczegokategoriami,tj.pathde-
pendency(ścieżkazależności)czycriticaljuncture(momentkrytyczny).Aczkolwiek
wywódstaranosięprowadzićwduchuposzukiwaniabalansuinterpretacyjnego,
którymożeipowinienwynikaćzzestawieniatychdwóchpojęć.Wypadabowiem
zauważyć,tworząoneparękategorii,któreniosąwsobieodmiennesugestiecodo
znanegoiwielokrotniepodejmowanegownaukachspołecznychihumanistycznych
sporuosprawczość6.
Takwięc,oilemówisięwyłącznieościeżkachzależności,łatwoulecmniejlub
bardziejuświadamianemuprzekonaniu,wmyślktóregoobieguzdarzeńludzkich
rozstrzygająwzasadziemegatrendy,determinującgusta,preferencje,możliwości
idziałaniajednostekczygrupuwikłanychwproceshistoryczny.Koncentrującnato-
miastuwagęnamomenciekrytycznym,nietrudnoskłonsiękumyśleniu,wświetle
któregojednostkaczygrupastanowiąpodmiotywładnedośćswobodniemodyfiko-
waćkierunkirozwojukulturowego.Łączącnatomiastrefleksjęnadpathdependency
orazcriticaljuncture,zmierzasięnaogółwkierunkuspojrzenianarzeczywistość
społeczną-rozciągłąwprzestrzeni,leczzakotwiczowczasie-jakonawypadkową
wielkiejliczbyczynnikówaktualnych,którejednakwistotnymstopniupozostająuwa-
runkowaneznaczącowiększąliczbączynnikówminionych.Wtensposóbmyślenie
zmierzawkierunkuodnalezieniasięwsferzeorganizowanejwedługnorwidowskiego
dictum:nprzeszłośćjesttodziś,tylkocokolwiekdalej”7.
Wtymteżukładzienarracjawzakresiepolitykijęzykowej,jakoprzynależnado
światafenomenówspołeczno-kulturowych,równieżprezentujesięjakopowstającana
przecięciutego,cobyłoitego,cojest.Pozostajezatemwpolusilnegooddziaływania
źródeł,którekształtujązwyczajoweschematymyśleniaimówieniaopowiązaniach
językaipolitykiwdanymkontekściehistorycznym.Poprzezskomplikowanesekwen-
cjeodniesieńdotychźródełrozwijająsięinabierająznaczeńtakżeformuły,które
wokreślonymkręguspołeczno-kulturowymprzyjmujesięnaogółjakodogodną
6
Zob.np.:J.Topolski,Ta„pusta”kategoriazmiany:człowiekihistoriawkoncepcjiMichelaFoucaulta,
w:M.Kwiek(red.),nNiepytajciemnie,kimjestemłMichelFoucaultdzisiaj”
,Poznań1998,s.183-198;
J.Topolski,Teoretyczneproblemywiedzyhistorycznej.Antologiatekstów,Poznań2016,s.39in.;tenże,
Wolnośćiprzymuswtworzeniuhistorii,Warszawa1990,passim.
7
C.Norwid,Przeszłość,w:nDziełaCyprjanaNorwida”
,wyd.,objaś.iwstępT.Pini,Warszawa
1934,s.130.
11
AdamMickiewiczUniversityPress©2021