Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
„laboratoryjny”,takijaknp.sylabybezsensowneczylistysłów,typowydla
badańnadinterferencjąretroaktywną.
Schemattenzostałwykorzystanywtrzechspośródczterecheksperymentów
opisanychwtymartykule(Loftus,1975).Wjednymznichwpierwszejfazie
badanioglądalifilmprzedstawiającywtargnięcienazajęcianauniwersytecie
ośmiudemonstrantów,hałaśliwąkonfrontacjęiopuszczenieprzeznichsali.Po
obejrzeniufilmubadanidostalidowypełnieniakwestionariuszzdwudziestoma
pytaniami,wtymjednymkrytycznym,zawierającymdezinformację.Upołowy
osóbbadanychbrzmiałoono:„Czyprzywódcaczterechdemonstrantów,którzy
weszlidosali,byłmężczyzną?”.Dladrugiejpołowybadanychpytaniebyło
identyczne,leczmowawnimbyłaodwunastudemonstrantach.Trzeciafaza
eksperymentunastąpiłapotygodniuipolegałanaodpowiadaniunakolejnych
dwadzieściapytań,wtymnapytaniekrytyczne,brzmiące:„Iludemonstrantów
wchodzącychdosaliwidziałeś?”.Średnialiczbademonstrantów„widzianych”
wobubadanychgrupachwyniosłaodpowiednio6,40i8,85.
Opisanypowyżejeksperymentwykazał,żedezinformacjamożewpłynąćna
oszacowanialiczbowe.WkolejnymeksperymencieLoftus(1975)sprawdziła,
czymożeonawpływaćrównieżnarelacjonowanieprzezzmylonychbadanych,
iżwidzielioniobiekt,którywrzeczywistościnieistniał.Wpierwszejfazieba-
danioglądalifilmprzedstawiającywypadekdrogowy.Połowiebadanychzasu-
gerowanozapomocąpytania:„Jakszybkojechałbiałysportowysamochód
wiejskądrogą,kiedyminąłstodołę?”–istnieniestodoły.Wgrupiekontrolnej
pytanieniesugerowałojejistnienia.Tydzieńpóźniej,17,3%zgrupyekspery-
mentalneji2,7%zgrupykontrolnejdoniosło,żewidziałostodołę.
Ostatnizeksperymentówopisanychwtymartykulemiałnacelusprawdze-
nie,czysamopowtórzeniepytaniaonieistniejącyobiektmożeskłonićbadanych
doprzyznawania,żetenobiektistniał.Osobybadaneoglądałyfilmprzedsta-
wiającypotrąceniewózkadziecięcegoprzezsamochód.Następniepodzielonoje
natrzygrupy,zktórychkażdadostałainnąwersjękwestionariusza.Wpierw-
szychdwóchgrupachzawierałonpięćpytańkrytycznychiczterdzieścineutral-
nych.Wpierwszejgrupiepytaniakrytyczneniezawierałynieprawdziwych
przesłanek,np.„Czynapoczątkufilmuwidziałeściężarówkę?”.Wdrugiejgru-
piepytaniazawierałynieprawdziwąprzesłankę,np.„Czyciężarówkawidoczna
napoczątkufilmubyłazaparkowanaoboksamochodu?”(nafilmie,rzeczjasna,
niebyłowidaćżadnejciężarówki).Wtrzeciejgrupiekwestionariuszniezawie-
rałpytańkrytycznych.Tydzieńpóźniejwszyscybadaniodpowiadalinapytania
brzmiącetak,jakwpierwszejgrupie,czylinp.„Czynapoczątkufilmuwidzia-
łeściężarówkę?”(tymsamymjednazgrupodpowiadałanatopytaniedwukrot-
nie).Wynikiniewskazywałynaistotnąróżnicęmiędzygrupąkontrolnąaod-
powiadającąnapytaniadwukrotnie,nieuzyskanozatempotwierdzeniadla
hipotezymówiącej,żepowtórzeniepytaniaskłaniadoodpowiedzitwierdzącej.
Tymsamymuzyskanopewnepoparciedlatezymówiącej,iżtodezinformacja,
aniepowtarzaniepytań,odpowiedzialnajestzapowstającezniekształcenia
raportówpamięciowych.
