Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RozdziałI
2010:155),niemalpowszechnieobowiązującej,oficjalnejwykładniportugalskich
losów,wktórejjużwXVw.proroctwoChrystusazostałozmienionewzapowiedź
ustanowieniapowszechnegoImperiumPortugalskiego.Ideemesjanistycznestały
siępopularnezwłaszczapoprzybyciuwXIIIw.doPortugaliizakonufranciszkanów,
którzygłosilijezarównowswoichkazaniach,jakipublikacjach.
GdyzostałazałożonadynastiaAvis(1385),wzwiązkuzpotrzebąlegitymizacji
jejwładzyorazstworzeniamechanizmuupowszechnianiajejpolitycznychideałów
utworzonostanowiskonaczelnegokronikarzakrólestwa.Pisaneprzezpiastujących
tenurządkroniki,zwłaszczakronikępanowaniaJoãoI(CrónicadeD.JodoI,1443)
autorstwaFernãoLopesa,przenikaduchJoachimowejinterpretacjidziejów.Król
JoãoIwykazujewniejpodobieństwadoChrystusa,jestnmesjaszemzLizbony”
,
zdolnymdozbawienianaroduportugalskiegoizainicjowaniaeryszczęścia,nazwa-
nejprzezLopesaImperiumOstatnichDni(Zierer2012:129).Myślonadprzyro-
dzonymcharakterzemonarchówzdynastiiAvisorazichzwiązkuzboskościąbyła
wykorzystywanazwłaszczawpropagandziepolitycznejXIViXVw.
OpowieśćoCudziepodOuriquetrwałaprzezcałeportugalskiedzieje,poja-
wiającsię,skrywającorazodżywającponowniewsytuacjachnapięć,zwrotówczy
wokresachpolitycznejodnowyportugalskiegopaństwa.Opowieśćoobietnicy
ChrystusadanejAfonsoHenriquesowisprawiała,żePortugalczycyczulisięprzez
kilkastuleciludemwybranym,znajdującdobitnepotwierdzenietegoprzeświadcze-
niawtakichdokonaniach,jakodkryciageograficzneiustanowienieprzezmałyna-
ródolbrzymiegoimperiumkolonialnego,będącegojednąznajwiększychmorskich
ihandlowychpotęgświata.Wtychokolicznościachwzmocniłasięwiarawto,że
Portugaliamadowypełnieniamisjęocharakterzeopatrznościowym,którejcelem
jestustanowieniechrześcijańskiegoimperium.Zaczęłaonawówczasfunkcjonować
jakopowszechniepodtrzymywanymit,sprzyjającyzwłaszczaluzocentrycznemu
imperializmowipolitycznemuireligijnemu.
WedługAnyMariiBinetrozwójmesjanizmuwPortugaliinależywiązaćzwpły-
wamiżydowskimi(Binet2013:85),chociażideachwalebnegoprzeznaczenia
Portugalii-wskazującanaintymnązażyłośćmiędzymonarchiąportugalskąiBo-
giemorazkreującaobrazPortugaliijakoluduwybranego-matradycjęsięgającą
ncudupodOurique”
.Portugalskimesjanizmbyłbyzatemwynikiemtrzechjego
zbieżnychnurtów,dwóchreligijnych-żydowskiegoichrześcijańskiego-orazpoli-
tycznego,którełączyłysięzesobąiwzajemnieprzenikały,anowąsiłędlaplenienia
sięproroczychnadzieiioczekiwańPortugaliidaławXVw.jejzamorskaekspansja.
Towjejwynikunrozpoczętoprodukcjępismmillenarystycznych,charakteryzują-
cychwysiłekpodejmowanyprzezdwórportugalskiwceluopracowaniaoficjalnejre-
torykizdolnejdouzasadnieniaportugalskiegoekspansjonizmupozaEuropą.Pisma
tenietylkogłosiłyideęścisłegozwiązkureligiizpodbojem,lecztakżepropagowały
uniwersalistycznyimperializmpolitycznyireligijny”(Ribeiro2015:76).Polityczne
zastosowaniemillenaryzmuugruntowałosięwPortugaliiwokresiepanowania
