Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
takwysokocenionychprzezwspółczesnespołeczeństwa.Hermeswmitologiibyłbogiemzarówno
kupców,jakizłodziei.Trudnozatemjednoznaczniewykazaćbezpośrednizwiązekantycznych
filozofówzpostulataminormatywnymiwspółczesnejmakroekonomii,wramachktórychmocno
eksponowanesąwątkizwiązanezczynnikamideterminującymidynamikęPKBidbałością
opodnoszeniematerialnychwarunkówegzystencjiludności.Jeżelijednakszukamyniciintelektualnej
łączącejmyślantykuzewspółczesnąmakroekonomią,todotyczyłabyonaaspektówontologicznych
związanychzrozumieniemtego,czymjestspołeczeństwo.Czyjestonojedyniesumąjednostek,czy
możetworzyholistycznierozumianącałośćnieredukowalnądosumyczęści?Oczywiścietak
postawionepytaniejestcharakterystyczneraczejdlawspółczesnejfilozofiispołecznej.Możnajednak
doszukiwaćsięwniejinspiracjifilozofiąPlatona,Arystotelesalubinnychgreckichmyślicieli.
Interesowałaichbowiemogólnierozumianarzeczywistość.Wswoichontologicznychposzukiwaniach
usiłowalioniokreślić,cojestpodstawowymbudulcemświata.Jakajestrelacjamiędzycałością
aczęściamiskładowymiistniejącychbytów?JakajestrelacjamiędzyatomizmemDemokryta
ajednościąbytuParmenidesa?Wreszcie,czyprawdziwepoznaniepowinnoodbywaćsiępoprzezogląd
ogólnychidei(Platon),czypoprzezanalitycznewnikaniewistotębadanegoproblemu(Arystoteles)?
Współczesnychmakroekonomistówinteresujerelacjamiędzyzachowaniemjednostekzarówno
racjonalnych,jakitych,którekierująsię„zwierzęcymiinstynktami”[6],aichkonsekwencjami
wmakroskali.Spórdotyczącytego,czymakroekonomiapotrzebujemikropodstaw,wciążtrwa[7].Nadal
poszukiwanesąmikroekonomicznepodstawymakroekonomii[8].
Ważnymzagadnieniemwewspółczesnejmakroekonomiijestpieniądz,azwłaszczajegowpływnasferę
realną.Starożytnifilozofowieinteresowalisiępieniądzem.Traktowaligojakopewienszczególnyrodzaj
dobra.Zastanawialisię,costanowiojegowartościiczypożyczaniegonaprocentjestetycznie
akceptowalne.Równieżśredniowiecznimyślicielepodążaliścieżkamiwytyczonymiprzezswoich
poprzedników,głowiącsięnaprzykład,czyudostępnianiepieniądzanaprocentnienaruszanakazów
religijnych.Wzdecydowanejwiększościpotępialionilichwę,hamująctymsamymrozwójoperacji
kredytowych,któreodegrałykluczowąrolęwpóźniejszymrozwojukapitalizmu.
ŻyjącywXIVstuleciuMikołajOresmewTraktacieopoczątku,naturze,funkcjonowaniuizmienianiu
pieniądza(2018)podjąłpróbęwyjaśnienianietylkoistotypieniądza(coodnajdujemywpracachjego
poprzedników),aletakżezaprezentowałekonomicznymechanizmjegokreacji.Krytycznieodnosiłsię
ondodziałańwładców,którzywłasnedochodypróbowalizwiększaćprzeztzw.podszacowanie(psucie)
monety.Procedertenbyłpowszechniestosowanyprzezśredniowiecznychmonarchówipolegał
nazmniejszeniuilościkruszcuwstemplowanejjednostcemonetarnej.Tegotypudziałania,cowskazał
francuskimyśliciel,rodziłyistotnekonsekwencjedlagospodarkicałegokrólestwa.Dlategoteżtraktował
jejakocośgorszegoniżindywidualnekorzyścipłynącezlichwy,powodowałyonebowiemspadekzaufania
dopieniądzaosóbzawierającychtransakcje,azwłaszczatrudniącychsięhandlem.Wywoływałototeż
efektyredystrybucyjnewspołeczeństwie,gdyżtracilinanichci,którzywpieniądzuprzechowywaliswoje
aktywa(wtymKościół,któregobiskupembyłOresme).Oczywiściemożnaznaleźćgłębsze,niż
partykularnakorzyśćwładców,uzasadnieniedlategotypudziałań.WczasiegdytworzyłMikołaj
Oresme[9],zauważalnyjestwzrostdochodówspołeczeństwa(Maddison2007:70–71).Wrazzewzrostem
dochodówrośniepopytnapieniądz,powodowanymotywemtransakcyjnym.Wsytuacjipieniądza
kruszcowego,kiedyjegopodażjestsztywna,możnadostrzeckorzyścimakroekonomicznezezwiększonej
podażytakwykreowanegopieniądzapolegającenarównoważeniupopytunapieniądzzjegopodażą[10].
Równieżwokresiemerkantylizmu,pierwszegokierunkuwmyśliekonomicznej,pieniądzodgrywał
znaczącąrolęwpoglądachjegoprzedstawicieli[11].Wmerkantylizmieutożsamianobogactwozzasobem
pieniądzakruszcowego.Obserwowanonapływkruszcuznowoodkrytegoświatapowodującyzjawisko
inflacjiisporyteoretycznedotyczącejejprzyczyn.Używającwspółczesnychkategorii,możnapowiedzieć,
żewmerkantylistycznymhaśle„pieniądzpobudzahandel”kryłosięprzekonanieokluczowymznaczeniu
czynnikówpieniężnychwprocesiewzrostugospodarczego.Przeniesieniepunktuciężkościzczynników
pieniężnychnaczynnikirealnepojawiłosięwmyślifizjokratów,anastępnieprzedstawicieliklasycznej
ekonomiipolitycznej.
Dokonaniafizjokratówwperspektywierozwojumakroekonomiimiałyistotneznaczenie.Podkoniec
