Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poprawiałidoskonalił,abypodkoniecżycia,wPrzedmowiedoangielskiegowyboruswoichpracnapisać,
żepodczasgdyjegoteoriaefektywnegopopytu,jasnosformułowanajużwjegopierwszychpublikacjach
zteoriikoniunktury,niezmieniłasięwielewpóźniejszychpracach,podobniejakjegoteoriapodziału
dochodunarodowego,to„bezprzerwyposzukujęnowychrozwiązańwobszarzeteoriidecyzji
inwestycyjnych,inawetmojaostatniapraca[1968]przedstawialepszelubgorsze,alenowepodejście
dotegoproblemu”(Kalecki1971:viii).
Pieniądziprocent
InnaróżnicamiędzywspółczesnąKaleckiemuteoriąneoklasycznąajegoteoriądotyczy
pieniądza[30].Wteoriineoklasycznejpodażpieniądzajestwyznaczanaprzezrozmiaryoszczędności,
astopaprocentowajestinstrumentemsłużącymzrównaniuoszczędnościzinwestycjami.UKaleckiego,
wmodelugospodarkibezzagranicyibezsektorarządowego,inwestycje„finansująsięsame”przezto,
żewtokuichwykonywaniatworządochody,zktórychoszczędnościzapewniająfinansowanietych
inwestycji.Gdybyniebyłooszczędnościzpłacizrozdzielonychzysków,dochodytewygenerowałyby
nierozdzielonezyskiprzedsiębiorstwdokładnierówneponiesionymnakładominwestycyjnym
–inwestycjewcałościsfinansowałybysięzzysków.Kiedywystępująoszczędnościgospodarstw
domowych,inwestycjebędąsięsamofinansowałyczęściowozzysków,aczęściowozowych
oszczędności.Wmodelugospodarkiotwartejizsektoremrządowymtosamofinansowaniejużniejest
pełne,gdyżczęśćpowstałychdochodówjestudziałemzagranicy,aczęśćjestpochłanianaprzez
podatki.„To[bynajmniej]nieznaczy,żeoszczędnościfirmwpostacinierozdzielonychzysków,awięc
wzrostkapitałuwłasnegofirm,niemaistotnegoznaczeniadladecyzjiinwestycyjnych.Popierwsze,
kapitałwłasnystanowizabezpieczeniekredytuudzielanegoprzezbankiiprzeztolimitujedostęp
dorynkukapitałowego;imwiększyjestkapitałwłasny,tymszerszyjestdostępdokredytów
inwestycyjnych.Podrugie,imwiększyjestkapitałwłasnyfirm,tymwiększyjeststopień
dopuszczalnegoryzykazwiązanegonieuchronniezkażdądecyzjąinwestycyjną”[31].Pieniądzjest
uKaleckiegoprzedewszystkimpieniądzemkredytowym,tworzonymprzezbankikomercyjne,jakdziś
powiedzielibyśmy,exnihilo,aorozmiarachjegopodażyprzesądzajądecyzjeinwestycyjne
przedsiębiorców[32].
Stopaprocentowa,wyznaczanaprzezbankcentralnyibędącawewspółczesnejKaleckiemuekonomii
centralnyminstrumentempolitykikoniunkturalnejrządu,wjegoteoriiniesłużybynajmniejzrównywaniu
podażyprywatnychoszczędnościzzamierzonymiprywatnymiinwestycjami;implicitesłużywyborowi
strukturyportfelaoszczędności(wOgólnejteorii...Keynesacenapieniądzajestwyznaczanaprzezogólnie
pojmowane„preferencjepłynności”).Niezależnieodkrótkookresowychwahaństopyprocentowej,przy
podejmowaniudecyzjiinwestycyjnychprzedsiębiorcykierująsięaktualnymiiprzewidywanymi
wielkościamistópdługoterminowych.Tezaśwykazująznacznąstabilność.Dlajejzachowaniawprzebiegu
cykluinadłuższąmetępotrzebnajestwszakżeelastycznapodażpieniądzaprzezbankcentralny,cozkolei
pozwalanaelastycznekredytowanieinwestycjiprzezbankikomercyjne.Zatem–znowuwodróżnieniu
odwspółczesnejmuortodoksji,wktórejzakryzysypowszechnieobarczanopolitykępieniężną–jakdługo
podażpieniądzawykazujedostatecznąelastyczność,pozwalającnautrzymywaniestabilnych
długoterminowychstópprocentowych,wteoriiKaleckiegostopyprocentoweniemająpierwszoplanowego
znaczeniadlasamegoprzebiegucyklu.Alepewneznaczeniemają,gdyżzgodniezjegoteoriądla
zapewnieniatrwałegopełnegozatrudnieniakoniecznesąwydatkipaństwafinansowanedługiempublicznym
(kiedyniemożnaliczyćnatrwałeidostateczniedużenadwyżkieksportowe).Wobectegoreferencyjne
stopyprocentowebankucentralnegopowinnybyćustalanenatakimpoziomie,abyudziałpapierów
skarbowychwportfelachoszczędnościowychzapewniałtrwałefinansowaniedługupublicznegobez
potrzebyjegomonetyzacji.
Kaleckiegoteoriaefektywnegopopytuidynamikigospodarczej[33]
JakprzyKaleckiegozałożeniachmikroekonomicznychustalasiękrótkookresowarównowaga?Przy
grossomodostałychwkrótkimokresiejednostkowychkosztachzmiennychihoryzontalnej(aż
