Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
A.G.Baumgarten,Metafizyka
generalis,czyliogólnegorozumieniatejżewiedzy,którąjestpierwsza
naukadlaczłowiekawwymiarzepoznawaniazasad.Takujętametafizy-
kadzielisięnametaphysicaspecialis,którąmożnaokreślićjakonaukę
szczegółową(odnośniedometaphysicageneralis),zajmującąsiętrzema
najważniejszymizagadnieniamimetafizycznymiwramachkosmologii,
psychologiiiteologii.Baumgarten,zaWolffem,wyróżniatakżeontolo-
gię(ontosophia,metaphysica,metaphysicauniversalis,architectonica,philoso-
phiaprima),któraestscientiapraedicatorumentisgeneraliorum,toznaczy
jestnaukąogólnieorzekającąobycie.Wdalszejkolejnościomówionajest
kosmologia(cosmologiageneralisestscientiapraedicatorummundigenera-
lium,eaquevelexexperientiapropius,empirica,velexnotionemundi,ra-
tionalis).Kosmologiawszerokimujęciujestnaukąorzekającąoświecie
ogólnieiczyniącątonadwasposoby.Popierwsze,orzekającąoświecie
woparciuotreśćdoświadczenia-wtedyjestnaukąempiryczną.Podrugie,
jestnaukąorzekającąoświeciewychodzącniezdoświadczenia,lecz
zpojęciaświata,awtedyjawisięjakonaukaopartanarozumie.Następ-
nieprzechodziBaumgartendoomówieniapsychologii(psychologiaestscien-
tiapraedicatorumanimaegeneraliom).Psychologiajestzatemnaukąorze-
kającąogólnieoduszy,czylioludzkiejpodmiotowościrozumianejzarów-
nowwymiarzespirytualnym,jakicielesnym(dualizmpsychofizyczny).
WtymdzialeomawiaBaumgartentakżeposzczególne»segmentyflpozna-
nia,toznaczypoznaniezmysłowe,problemwyobraźni(phantasia)oraz
kwestiępamięci(memoria).Ostateczniekwestiącentralnąstajesiętu
zagadnienienieśmiertelności.OstatnidziałMetafizykiomawianaturalną
teologię(teologianaturalisestscientiadedeo,quatenussinefidecognosci
potest).TeologianaturalnawedługBaumgartenatonaukaoBogu,oile
możnaGopoznaćbezodniesieniadowiary.Antycypujączatemodkwestii
wiary,autorpróbujewskazaćmożliwośćrozumowego(naturalnego)
argumentowaniazaistnieniemBoga,rozumowegowykazywaniaJego
właściwości(wszechmoc,prostota,konieczność,jedność,realność,nie-
zmienność,nieskończoność,wieczność,wolność).Baumgartenwdziale
tymomawiatakżeracjonalnieujętyproceskreacji-powstaniabytów
stworzonych,atakżemotywteodycei-światznaturyjestdobry,zatem
pojawiasiępytanie,jakrozumiećzło.
Baumgartenpomyślałswojedziełojakoswoistekompendiumwiedzy
metafizycznej.Rozumiałjetakżewkontekściedokonującychsięzmian
kulturowychwokresieOświeceniazwiązanychmiędzyinnymizodcho-
dzeniemodtradycyjnegojęzykanauki-odłacinynarzeczjęzyków
narodowych.WtymceluBaumgartenpodjąłwksiążcepróbędopasowa-
niametafizycznejterminologiiłacińskiejdorealiówjęzykaniemieckiego,
