Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XXXIV
Przedmowaodtłumacza
obejmujeswojąformąinnepowinnościniżte,któreprzewi-
dzianesąprawem.Zczystoformalnegopunktuwidzenia
dzieląsięonenadwiekategorie:obowiązkiczłowieka
wobecsamegosiebieorazobowiązkiwobec
bliźnich.Wypełnianietychpierwszychwiedziedoostatecz-
negocelukażdorazowo„mojej”egzystencji,którymjestnic
innego,aniżeliwłasnadoskonałośćmoralna,czyli
cnota.Wypełnianietychdrugichmazkoleinaceluprzys-
parzanieszczęściainnymludziom(lubprzynajmniej
wydobywanieichzestanuniedoli),niezaśtylko–jaktojest
wsferzeprawa–„nieprzeszkadzanie”imwdążeniudo
własnychcelów.Opróczobowiązkówwobecsiebieiinnych
ludzkichosóbwymieniłteżKanttakie,któreposiadamy
wstosunkudojestestwistotnieludzkich–np.zwierząt,sąone
jednakpomyślanezawszeprzezczłowiekaizewzględuna
człowieka,itonietylezracjiinstrumentalnegotraktowania
tamtychpozostałychistot,leczzracjitego,żedawcąobowiąz-
kówmożebyćtylkoczłowiek).
Dlaczegojednakmoralnadoskonałośćinnychniepowinna
byćmoimcelem?Otóżrzeczniewtym,żejestmiona
obojętna
1
:wszelako,doskonałośćowazasadzasięprzecieżna
tym,żeczłowiekpotrafi„samodzielniestanowićdlasiebie
cele”,wzgodzieztym,copodpowiadamuobowiązek;
„byłobytozatemrażąceuchybieniewstosunkudowolności,
gdybymjauważałzaswąpowinnośćczynieniedladrugiego
człowiekaczegoś,czegoniemożeuczynićniktopróczniego
samego”(Met.,s.248).Lekturatejsentencjiwydajesię
niezwyklepouczająca:otóżwynikastądniezbicie,żeauto-
nomicznestanowienieosobieniekłócisięwcalezuniwersalną
zasadąetyczną,jakąjestkategorycznyimperatyw:wszakion
powiada,żenigdyniewolnonamnaruszyćautonomiiinnych
1
Człowiekniewiedziećczemuprzejawiawiększezainteresowaniedla
moralnejkondycjiinnychaniżelidlaswejwłasnej,coteżKantsłusznieuznał
zauchybienieprzeciwkoczłowieczeństwu,zwanewścibstwem.
