Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RozdziałI
Metatekst[ś]-tekstmówiącyoinnymtekście;takżetekstnaśladującyinnytekstlubpo-
wstaływwynikujegoprzekształceń.Przykładowo:wstosunkudookreślonegodziełam.jestjego
krytycznainterpretacjaczyrecenzja,aletakżeparodia,pastisz,parafraza,palinodiaitp.Wkażdym
ztychwypadkówmamydoczynieniaztekstemndrugiegostopnia”odnoszącymsiędojakiegośtek-
stupierwotnego.Takasamarelacjamożepojawićsięimmanentniewewszelkiejwypowiedzi:wtedy
gdyintencjaznaczeniowajejpodmiotuulegarozdwojeniu-gdyodwypowiadaniasięoczymś
przechodziondokomentarzanatematsamegoprocesuczysposobuwypowiadaniasię,gdyzaczyna
mówićotym,żemówi.(STL1998:304-305)12
Trudnojednakzgodzićsięztym,żeobawskazaneprzypadkifunkcjonująna
tymsamympoziomie.Czyminnymjestbowiemnp.recenzjaksiążkijakotekst
otekście,aczyminnymjednazpłaszczyzntekstu.Wrzeczywistościsłowome-
tatekstjesttuużytewdwóchznaczeniach.Tylkowtensposóbmożnawyjaśnić
sytuację,wktórejmetatekstemmożemynazwaćzarównocałytekst,jakijedną
zjegopłaszczyzn.Obecnośćautokomentarzynp.wrecenzjiniejestprzecieżzja-
wiskiemnietypowym,oczymświadczychoćbytenfragment:
Powyższedaleceniekompletnewyliczeniedajepewnepojęcieogruntownościpodjętej
przezautorkę[AnnęWierzbicką-D.P.]analizysemantycznej,unaoczniajączarazemmożliwe
trudnościwposługiwaniusięsłownikiem,podkreślmy,żeczytelnikmusipodjąćtrudporządko-
waniaformułiposzukiwaniauogólnieńnawłasnąrękę,szukającwskazówekukrytychwczęści
zatytułowanejDiscussion.
Wracającdonaszegoprzykładu(rebuke),zwróćmyuwagęnajeszczejedenaspektowego
specyficznegotekstu,jakimjesteksplikacjaznaczenia[ś].(Pasicki1991:138)13
Oczywiścieobateznaczeniaterminumetatekstmajączęśćwspólną-4tekst
otekście’.Wzwiązkuztymodnosząsiędozłożonychwypowiedzi,którychnrację
bytu”stanowiinnytekst.Komentujągo,objaśniają,ajednocześniemająwstosun-
kudoniegocharakterwtórny-toonmotywujeichistnienie(nieodwrotnie).Róż-
niąjejednaktrzyzasadniczecechy.Popierwsze,jakwskazałamwyżej,naprzy-
kładrecenzjajakometatekstjestfaktycznietekstem,podczasgdyautokomentarz
12Swojądrogą,ciekawejest,żehasłametatekst-takważnegoiswoistegodlalingwistyki-nie
odnotowujeEncyklopediajęzykoznawstwaogólnego.ZnaleźćjemożnanatomiastwEncyklopedii
językapolskiego,wktórejprzybierajednakbardzolakonicznąpostać:
nMetatekst-elementy(wyrazy,zwroty,wypowiedzenia)tekstustanowiąceodautorskikomen-
tarzdoniegoijakokomentarzrozumianeprzezkompetentnegoodbiorcę;dotypowychstrukturmeta-
tekstowychnależąnastępująceformy:krótkomówiąc,popierwsze,powtarzamitp.”(EJP1991:199).
13Wykazprzywoływanychtekstów,stanowiącychmateriałanalizowanywtejpracy,znajduje
sięnakońcu(częśćnŹródła”).Tustosujęjedynieskróconeoznaczeniaadresówbibliograficznych.
Wwypadkuwydawnictwciągłychpodaję:nazwiskoautora,skrótnazwypisma(np.GW-nGazeta
Wyborcza”,P-nPolityka”),rok,miesiącidzieńwydania(lubnumerwydania)oraznumerstro-
ny.(Jeśliniepodajęnumerustrony,oznaczato,żekorzystałamzinternetowychwydańczasopism
lubedycjiwydawanychnapłytachCD).Wwypadkuprogramówtelewizyjnych:nazwiskoautora
wypowiedzi,nazwęprogramuorazdzieńjegonadania(ewentualnienumerseriiiodcinka,jeśli
programmiałcharaktercykliczny).
