Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
USTALEniATEorETycznE
1.METATEKSTwbAdAniAcHJęzyKoznAwczycH
Nietylkowjęzykoznawstwie,alerównieżwinnychdyscyplinachnauki
rzadkozdarzasię,abymomentnarodzinjakiejśkoncepcjimożnabyłotakłatwo
ijednoznaczniewskazać,jakwwypadkumetatekstu.Pomysłodawczyniąkoncep-
cjimetatekstuiinicjatorkąbadańnadnszwami”wypowiedzibyłaAnnaWierzbic-
ka.W1971r.opublikowałazarysproblematyki,któryleżydziśupodstawniemal
każdejrefleksjinadmetatekstem.
Pierwszesygnałyformowaniasięnowejkoncepcjidostrzecmożnabyłojuż
wpracyDociekaniasemantyczne(1969),wktórejpoddałaobserwacjiróżnelek-
semyiwyrażeniamającepostaćgotowychjednosteksłużącychdokomentowania
czynnościtworzeniatekstu,uściślaniaintencjinadawcy,pomagającychzrozu-
miećto,oczymmowa,np.:nawet,àpropos,tymczasem,zato.Dopierojednak
Metatekstwtekście(1971)przyniósłzaryscałejkoncepcji1.
Jejpodstawąbyłamyślotym,żenwypowiedzinasze,wielorakoheteroge-
niczne,sąheterogenicznerównieżwtymsensie,żerazporazsplatasięwnich
ściśletekstwłaściwyztekstemmetatekstowym”(Wierzbicka1971:121).Co
prawda,myślitejnierozwinęłaWierzbickaszerzej,wydajesięjednak,żehete-
rogenicznośćteksturozumianabyłatuwszczególnysposób:niejakokategoria,
wktórejwyróżnićmożnaodrębneelementynatychsamychprawach,przyza-
stosowaniujednolitychkryteriów,alejakokategoria,którejelementynprzecina-
ją”tekstwróżnychkierunkach,dzielącgonaniezależneodsiebiesfery.Tylko
przytakimzałożeniudałobysięwytłumaczyćfakt,żewypowiedźzmetatekstem,
czylinwypowiedźorzeczy”(właściwą)inwypowiedźowypowiedzi”,nazwała
1Referującwszystkieprzywołanewpracykoncepcjeipropozycjebadaczy,staramsięwpełni
oddaćichistotę.Wtymceluwykorzystujęstosowanyprzezdanegobadaczametajęzykopisu
(zwłaszczaterminy;coniezawszeformalniezaznaczam).Możetosprawiaćwrażenieniespójności
wywodu,aledowodzi,jakróżnieujmowanajestkategoriametatekstuiwjakodmienneparadyg-
matybadawczeisiatkipojęciowejestwpisywana.
