Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Egzystencjawobeckultury
21
każdegonaroduwziętezosobnaiłącznedziejewszystkichnarodów,awgruncie
rzeczykażdejposzczególnejjednostkiludzkiejtodziejetakiejzmianypoglądów,
czasempowolnej,niekiedygwałtownej”32.Geertzdokonujewtymstwierdzeniu
znamiennegodlańprzejścia–to,cowydarzasięwobrębiezbiorowości,wyda-
rzasiętaknaprawdęwjednostkowymżyciu.Amerykańskiemubadaczowi,jak
dobremuegzystencjaliście,trudnojestmówićoczymśtakabstrakcyjnymjak
naród.Wszelkazbiorowośćpozostajekonglomeratemjednostekzichindywi-
dualnymiodczuciami,przeżyciamiitransformacjami,którezdarzająsięwżyciu,
whistorii,wświecie.Kulturatozatemdziałanieczłowieka,zdolnośćformuło-
waniapewnychsymbolicznychprzedstawień,znaczeń,budowanierelacji.Wtak
rozumianejkulturzeinterakcjazinnąkulturą–poprzezżycieidążeniajednostek
–stajesięnieodłącznymźródłemzmiany.Poznaniekulturyzakładawięcwedług
Geertzapoznanieczłowieka,jegojednostkowychprzyzwyczajeń,idei,poglądów,
potrzebiintencji.Szczegół,takważnywantropologiiinterpretatywnej,odno-
sisiędocodziennejrzeczywistościjednostkiuwikłanejwswójświat.Innejniż
konkretnarzeczywistośći–tymsamym–konkretnypunktodniesienia,jakzda-
jesięprzekonywaćGeertz,jednostkanieposiada.Wtensamsposób,indywi-
dualnyikonkretny,jednostkapoznajeinnekultury(przezinnychkonkretnych
ludzi).Wkulturzezawszedochodzizatemdorozwinięciaipoznaniajejpoprzez
konkretnychludziwkonkretnejsytuacjiiwjednostkowymnastawieniu33.
Jednostka,wchodzącwświatidziałającwświeciekultury,niezachowuje
siębowiemneutralnie.Rosenpokazała,jakdlaGeertzanawetsamaktpoznania
możemiećcharakteretycznybądźnieetyczny.Wprawiewszystkichswychpis-
mach(choćnajpełniejszywyrazomawianychtupoglądówdajewksiążceDzieło
iżycie)Geertzpokazujezaangażowaniejednostkipoznającejwto,copoznaje.
Kultura,jakożeniejestabstraktem,aprzestrzeniądziałaniajednostek,bada-
naprzezantropologaczyhistoryka,jestzatemskazananasubiektywnyogląd.
Rosen,analizująckoncepcjęGeertza,pokazuje,jakłączyonmetodologiębadań
kulturyzetyką.„Jesttomoralnyaktzaangażowaniasięwinterpretacje.Dlatego
antropologmusiprzedewszystkimprzyglądaćsięinnymludziom,wydarzeniom,
jakisobiesamemuzdużąuwagąidystansem”34.Geertzpisałotym,jakjednost-
kamożezmieniaćświat,poznając.Badaczmusizatembyćobdarzonyszczególną
świadomością–nietylkotechnikbadawczych,alerównieżegzystencjalną–któ-
rapozwolimudotrzećdodrugiegoczłowiekaniejakodoprzedmiotubadań,ale
dotajemnicy,niepowtarzalnościżycia.Poznaniedrugiegoczłowiekaiinnejkul-
turymusisięwiązaćzezrozumieniem,aniezosądem35.Unikanieoceny,która
32C.Geertz,Zastaneświatło.Antropologicznerefleksjenatematyfilozoficzne,tłum.Z.Pucek,
Universitas,Kraków2003,s.101.
33Por.tamże,s.35.
34L.Rosen,dz.cyt.,s.12.
35Por.tamże,s.13.
