Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Należyjednakpamiętać,żenaukanapewnychetapachrozwojumoże
błądzić,żeniewszystkietwierdzenia,opisywytrzymująpróbęczasu,stąd
pogląd,żeniemaprawdabsolutnych,niezmiennych,ponadhistorycznych.
Zdarzasię,żedotychczasowaprawdazostajeodwołana,unicestwiona,
wyparta,gdydziękipostępowimetodologicznemu,szczegółowymido-
głębnymbadaniomsformułowanezostajenoweprawo.Zgodniezprzyto-
czonądefinicjązmianieuleganaszepojęcieojakiejścząstceświata,niezaś
samatacząstka.Zjednejstronynaukamacharakterkumulatywny,co
oznacza,żewynikibadań,odkryciaposzczególnychbadaczyizespołów
naukowychsumująsięwcorazspójniejszyobrazrzeczywistości,zdrugiej
–odrzuconezostająsłabodotychczasuzasadnionerezultaty.Misjąnauki
jestzatemciągławalkao,,prawdziwośćprawd’’.
Odtysięcylatnaukawznaczeniurezultatowymbyłaokreślana
metaforyczniejakobudowaskładającasięzfundamentalnychprawd,
zasad,cegiełekkonstrukcyjnych.Wujęciuwspółczesnymmetaforabu-
dowlizostajezastąpionametaforąsieci.Rzeczywistośćpostrzeganajest
jakosiećwzajemnychrelacji.Badającją,tworzymysiećnowychrelacji
zachodzącychmiędzyobserwowanymizjawiskami.Wsiecitakiejnie
występująabsolutnefundamenty.
Oiletradycyjniepanowałoprzekonanie,żenaukajestzdolnawyposa-
żyćnaswabsolutnąpewność,otylewspółcześnieuważasię,żepojęcia,
teorie,odkryciasąograniczoneiprzybliżone.Naukanigdyniezapewni
całościowegoiostatecznegozrozumieniarzeczywistości.Stądbliskodo
stwierdzenia,żewistocienaukowcyniezajmująsięprawdąrozumianą
jakocałkowitazgodnośćmiędzyopisemazjawiskiem,aleograniczonymi
iprzybliżonymiopisamirzeczywistości,którenależypoddawaćciągłej
weryfikacji.Naukaznajdujesięwciągłymstanierozwoju,akrytykajest
podstawowymelementemtegorozwoju.
Poznawaniemzajmujesięepistemologia–dyscyplinazajmującamiejs-
cepośredniemiędzyogólnąteoriąpoznaniaanaukamiszczegółowymi.
Rozpatrujenaukębądźjakoukładewolucyjnyiwówczasbadamechanizmy
rozwojupojęć,operacjiimetodpoznanianaukowego(epistemologia
diachroniczna),bądźjakoukładstatycznyiwówczaszajmujesięanalizą
językanaukiorazbadaniemistniejącychstrukturiprocedurnaukowych
(epistemologiasynchroniczna)(EncyklopediaPWN,2004).
Naukawznaczeniuczynnościowymoznaczazłożoną,twórczą
działalnośćspołecznościnaukowców,ludzimającychrozległąwiedzę
oprzedmiociebadań,niekonwencjonalniemyślących,ostrożnych,kry-
tycznych,obiektywnych,którzyposzukująprawd,formułująuogólnie-
nia,prawidłowościibudująsystemwiedzynaukowej.Naukajestcoraz
częściejuprawianaprzezzespołybadawcze,rzadziejindywidualnie
przezjednostkowychbadaczyzewzględunaoczekiwaniadotyczące
12
