Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Pojęcieistrukturastosunkuzobowiązaniowego
49
dotyczącychzobowiązaniowegostosunkuprawnegoniemanacelupowielaniaobszer-
nychkomentarzynatentemat,leczjedyniewskazaniepraktycznegoznaczeniatego
pojęciaiprzypomnieniejegotreściwceluzrozumieniadalejomawianychzagadnień.
3.1.Pojęciestosunkuzobowiązaniowego
Stosunekzobowiązaniowyjestwzajemnąrelacjąpodmiotów,któredoniegoprzystę-
pują.Relacjataskutkujezwyklepowstaniemwzajemnychprawiobowiązkównapod-
miotachbędącychstronamitegostosunku.Zjednejstronypowstajeprawożądania
spełnieniaokreślonegoświadczenia(uprawnieniewierzyciela),zdrugiejzaś-obowią-
zekspełnieniategoświadczeniaprzezdziałanielubzaniechanie(obowiązekciążącyna
dłużniku).Uprawnieniepostroniewierzycielajestzatemskorelowanezobowiązkiem
oznaczonegodziałanialubzaniechaniapostroniedłużnika.Niemożewięczasadniczo
istniećaniwierzytelnośćbezodpowiadającegojejdługu,aniteżdługbezwierzytelności.
Najważniejszyminajpowszechniejszymźródłemzobowiązańumowy.Wzależności
odtego,jakprzykonstruowaniukonkretnejumowyoznaczymytewzajemneprawa
iobowiązki,wyznaczaćonebędątreśćdanegostosunkuprawnegoidecydowaćojego
kształcie-aprzedewszystkimpozwoląprzypisaćgodookreślonegotypu.Wcelu
odkodowaniatreścistosunkuzobowiązaniowegonależysięoprzećnaomawianejjuż
wykładnioświadczeńwoli.Matoznaczenienietylkoprzytakichrelacjach,którenie
przybrałyconajmniejformypisemnej,lecztakżeznajdujeodzwierciedleniewramach
bardziejsformalizowanychstosunkówobligacyjnych.
Relacjabędącawynikiemtrwającegozobowiązaniajestmiędzystronamidynamiczna
wswejtreści.Możeonarodzićzarówno,postroniewierzyciela,obowiązki(np.zgodnie
zart.486§2k.c.-obowiązekprzyjęciaświadczenia),jaki,postroniedłużnika,upraw-
nienia(np.uprawnieniedowyboruwierzycielasolidarnego-art.367§1k.c.).Mogą
istniećstosunkijednostronniezobowiązujące,wktórychwystępujewyraźnyrozdział
międzywierzycielemadłużnikiem,jakrównieżdwustronniezobowiązujące,wktórych
wierzycielowiprzysługujeuprawnienie,alejednocześniejestzobowiązanydoskorelo-
wanegoznimświadczenia(np.dotyczytoumowysprzedaży:danypodmiotjestwierzy-
cielemwzakresieprzyjęciaceny,alejednocześniejestdłużnikiemwzakresiewydania
rzeczy).Spotykasięwliteraturzepoglądwskazujący,żewumowachwzajemnychwystę-
pujądwieumowyidwiestrony,przyczymświadczącypierwszeświadczeniejestdłuż-
nikiem,abiorącypierwszeświadczeniejestwierzycielem,natomiastwzmiankowany
dłużnik,odbierającdrugie,ekwiwalentneświadczenie,jestzarazemwierzycielemwtym
drugimświadczeniu,gdydotychczasowywierzyciel,dającdrugieświadczenie,stajesię
tymrazemdłużnikiem.Ponadtouprawnieniawierzycielamogąsięodnosićdogłównego
przedmiotuświadczenia,alewystępowaćteżmogąuprawnieniauboczne,któremają
samodzielnybytiktórezabezpieczająinnepłaszczyznyzwiązanezrealizacjązobowią-
zania(np.klauzulaodsetekztytułuopóźnieniaświadczeniapieniężnego-art.481k.c.).