Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Erozjasubstancjipaństwaiobywatelstwawspołeczeństwieponowoczesnym
27
Państwoniejestjużwstanierozwiązywaćwszelkichproblemów,zjakimibo-
rykająsięjegoobywatele,gdyżzjawiska,którejewywołująprzekraczająpoziom
państwa,wymykającsięjegoregulacjomikontroli.Roszczeniaobywatelikiero-
wanesąwięcnietylkodopaństwa,alemogąbyćwymierzonew—omawianą
wrozdzialewcześniejszym—globalnąnmetagrę”
,kiedyrozpatrujemyprotesty
alterglobalistówusiłującychzablokowaćspotkaniamiędzynarodowychorganiza-
cjiutożsamianychznwładząglobalizacji”
,jakchociażbyŚwiatowaOrganizacja
Handlu.Winnychsytuacjachroszczeniatetrafiajądowładzyniższegoszczebla,
np.jednosteksamorządowych,czemumożetowarzyszyćdomaganiesięszerszego
udziałuwewładzysamychobywatelipoprzezrozwijanieinstrumentówutożsa-
mianychzdemokracjąpartycypacyjną.Wobuwypadkachpojawiasięproblem
kwestionowanialegitymacjiwładzypaństwowejjakotej,któramożepodejmować
wiążącedlaobywatelidecyzjewsytuacji,kiedyniejestjużwstaniekontrolo-
waćprocesówspołecznychdokonującychsięnajegoformalnymterytorium.
Dokońcalat70.państwostanowiłopodstawoweramyodniesienia,wyłączną
przestrzeńpolityki,wobrębiektórejmogłysięrozwijaćdemokracjairynek,któ-
rychkoegzystencjępolitykagwarantowała.Dosłowanpolityka”nietrzebabyło
wzasadziedodawaćprzymiotnikanpaństwowa”
,bowiempolitykapozapaństwem
niemalnieistniała.Obecniepolitykawychodzipozapaństwo,atoostatnienie
tylkoprzestajebyćgwarantemkoegzystencjidemokracjiirynku,alesamologi-
kąrynkujestprzenikane.Jeszczejakiśczastemutrudnobyłosobiewyobrazić
politykępozapaństwem,jegoinstytucjami,terytoriumiramamiprawnymi.
Tymczasemwspółcześniewielewpolitycedziejesiępozapaństwem.Zjawisko
toopisałszerokoUlrichBeckużywającpojęciasamopolityzacjispołeczeństwa.
Kształtowanieprzyszłościludzkościniejestjużmonopolempolitykipaństwa50.
Procestenodbywasięobecniewlaboratoriachmiędzynarodowychprywatnych
koncernów,wzarządachmiędzynarodowychkorporacji,czyteżprzyudziale
instytucjimiędzynarodowychluborganizacji,itozarównotychdziałającychna
rzeczwolnościiprawczłowieka,jakinaprzykładorganizacjiterrorystycznych.
Możnawięcmówićoograniczeniuwładzypolitycznejpaństwaorazupolitycz-
nieniusystemuspołecznego.Wszystkotododatkowoosłabiapaństwowjego
klasycznejformiepodważającjegodwaistotnefundamenty,tj.reprezentacyjny
modelwładzyorazuniwersalistycznepojęcieobywatelstwa51.
Porozpatrzeniusytuacjiwspółczesnegopaństwawodniesieniudotakich
jegokonstytutywnychkomponentów,jakterytoriumiwładza,możnawtejchwili
odnieśćsiędotrzeciegoskładnika,jakimjestludnośćdysponującastatusem
obywatelskim.Trudnosobiewyobrazić,abyprzytakgłębokichprzemianach
terytorialnościpaństwaijegomodeluwładzy,instytucjaobywatelstwapozostała
50
U.Beck:Społeczeństworyzyka.Wdrodzedoinnejnowoczesności.Warszawa:Wyd.Scholar,
2002.
51
B.Jouve:Ladémocratieenmétropoles:gouvernance,participationetcitoyenneté.“Revue
françaisedesciencepolitique”2005,Vol.55,nr2,s.317—337.
