Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI:Władza,państwonarodoweidemokracja...
nienaruszona.Obywatelstwooznaczabowiemspecyficznystatus,jakiuzyskuje
jednostkazracjijejuczestnictwawewspólnociepolitycznej,którejinstytucjo-
nalnekonturywyznaczapaństwonarodowe.Takrozumianeobywatelstwojest
pochodnądziałaniapaństwa,któremieszkającymnajegoterytoriumludziom,
spełniającymokreślonewarunkiformalne,przyznajeprawaiobowiązki.Zakres
ciężarówiprzywilejówuzależnionybyłodmodelupaństwa,atymsamymformy
obywatelstwa.Bezwzględujednaknato,czybyłtowzorzecliberalny,kładący
większynacisknaautonomięjednostkiigwarancjęjejbezpieczeństwa,czyteż
modelrepublikańskisprzyjającywiększymobciążeniomioczekiwaniomwzglę-
demuczestnictwaobywatelawewspólnocie,czemujednocześnietowarzyszyły
dalejsięgającegwarancjeegzystencjalne,pozycjapaństwawgenerowaniustatusu
obywatelskiegobyłapierwszoplanowa.
Wsposóbnaturalnysłabnięciepaństwawjegodotychczasowejformie
podważafundamentyobywatelstwa,naruszającjednocześniemodelodgórnej
demokratycznejintegracjinarodowej.DotyczytoszczególniepaństwEuropy
Zachodniej,wktórychrozwinąłsiękeynesowskimodelnobywatelstwaspołecz-
nego”
,wyrastającegozkoncepcjiThomasaHumphreyaMarshalla.Oznaczato,
żeuniwersalizacjaokreślonychprawspołecznychipodniesienieichdorangi
prawobywatelskichgwarantowanychprzezpaństwo,spowodowałowytworzenie
sięuniwersalistycznejkoncepcjiobywatelstwaoznaczającegofunkcjonowanie
wobrębiejednegoreżimuspołeczno-politycznego52.Wtensposóbistotnym
komponentemtożsamościobywatelskiejstałosięfunkcjonowaniewprzestrzeni
państwagwarantującegospójnośćisprawiedliwośćspołeczną,sprzężonychzme-
chanizmamidemokracjireprezentacyjnejpozwalającejnaodnawianiesystemu
cieszącegosiępowszechnąakceptacjąspołecznąprzyrelatywnieograniczonym
udzialeobywateli,którychzaangażowanieprzejawiałosięprzedewszystkim
wakciewyborczym.Takdługojakpaństwogwarantowałokonsensispełniało
roszczeniaobywateli,budującichzaufaniedoelitpolitycznych,sporadyczne
interwencjewyborczewydawałysięzadawalającedlaobustron,cooznacza,że
nobywatelstwospołeczne”dobrzekorespondowałozmodelemnobywatelstwa
pasywnego”
.
Wrazzezmianąuwarunkowań,wjakichfunkcjonujepaństwo,wtymuwa-
runkowańfinansowych,którespowodowałykryzyspaństwakeynesowskiego
orozbudowanychfunkcjachsocjalnych,uniwersalistycznymodelobywatelstwa
zacząłbyćstopniowopodważany.Ograniczonośćzasobówpozostającychwdys-
pozycjipaństwaspowodowałabrakmożliwościrealizowaniakolejnych,aczęsto
takżedotychczasowychroszczeńobywateli,coprzełożyłosięnastopniowy
spadekzaufaniadoreprezentantówwyłanianychwwyborach,którzyniebyli
jużwstaniedotrzymywaćswoichprzedwyborczychobietnic.Państwostraciło
kontrolęnadpoziomemżyciajegoobywateli,wtakimsamymstopniu,jakstra-
52
Ibidem,s.333—334.
