Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
studiowałnieregularniewkilkujesziwach,wyższychuczelniachtalmu-
dycznych,wZamościuiSzczebrzeszynie.Odswoichnauczycielinauczył
sięjęzykówhebrajskiegoirosyjskiego,atakżepodstawczytaniawjęzyku
niemieckimipolskim,pojakimśczasiepoznałrównieżfrancuski.Wokre-
sieadolescencjistudiowałsamodzielniepismaMajmonidesa,wybitnego
średniowiecznegofilozofażydowskiego,atakżetekstymistyczneihebraj-
skąliteraturęoświeceniową.Niecopóźniej,wwiekupiętnastulat,oddał
sięrównieżintensywnejlekturzeXIX-wiecznejliteraturypięknejpolskiej
ieuropejskiej(wprzekładzienapolski),atakżedziełnaukowychzzakresu
myślispołecznej,historiiiprawa.Wspominająctenetapswojegodojrzewa-
nia,przyszłypisarzokreśliłgojakowejściedo„besmedreszugojów”,czyli
nieżydowskiegodomunauki,wprostzbesmedreszużydowskiego5.Owosym-
boliczneprzejście,otwierająceprzednimhoryzontycywilizacjieuropejskiej,
poskutkowałokryzysemwiaryizerwaniemzżydowskąobrzędowościąreli-
gijną.WrodzinnymZamościumłodyPerecpozostawałpodwpływemroz-
maitychnurtówreprezentowanychprzeznajbliższeotoczenieinauczycieli,
jak:judaizmmisnagdyjski,chasydyzm,mistycyzmisceptycyzm,jednaknie
zostałzwolennikiemżadnegoznich,interesującsiękażdymzosobna.
2.Czasyzamojskie
Około1871rokurodzinazaaranżowałamałżeństwoPerecazSarąLichten-
feld,córkąmaskila(zwolennikahaskali,żydowskiegooświecenia)ihebraj-
skojęzycznegopisarzaGabrielaJehudyLichtenfelda.Małżonkowiekrót-
komieszkaliwGrabowie,OpatowieiSandomierzu.Doczekalisiędwóch
synów:Jakowa(zmarłwdzieciństwie)iLucjana(ur.ok.1873roku,wdoro-
słymwiekuochrzciłsięizerwałwięzizjudaizmem6).Utrzymywany,zgod-
niezezwyczajem(kest),przezteścia,młodyPerecpróbowałsiłwintere-
sach,jednocześnieuzupełniającedukację(jakoautodydakta)lekturądzieł
naukowychwjęzykupolskim,niemieckimirosyjskim.Zaaranżowane
małżeństwozostałorozwiązanepopięciulatach,onsamprzejąłopiekę
nadsynemLucjanem.Czterylatapóźniej,wroku1878,zawarłdrugi-tym
razemszczęśliwy-związekmałżeńskizHelenąRingelhejm,zktórąjednak
niedoczekałsiępotomstwa.
FormalnezrównanieŻydówwprawachzinnymiobywatelamiKrólestwa
Polskiegow1862rokuprzyśpieszyłowśródnichtendencjeasymilacyjne7.Lata
5
Zob.Mojewspomnienia,s.109.
6
M.Samuel,PrinceoftheGhetto,Washington1987,s.293,za:A.Kopciowski,ZdziejówrodzinyPereców
wZamościu,s.165,przyp.29.
7
P.Fijałkowski,Jakstaćsięobywatelami.JakwarszawscyŻydziwalczyliorównouprawnienie,https://www.jhi.
pl/artykuly/jak-warszawscy-zydzi-walczyli-o-rownouprawnienie,2239[dostęp:6listopada2021].
VIII
Wprowadzenie
