Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Twórczośćliterackawjęzykuhebrajskim.Debiutwjidysz
Podwpływemrodzącychsiężydowskichruchównacjonalistycznych(syjo-
nizmijidyszyzm)Perecwróciłdopisania.Wlatach1886-1887publiko-
wałprozęipoezjęwhebrajskichczasopismach„Ha-Asif”20,„Ha-Cefira”21
i„Ha-Jom”22,np.opowiadanieHecicwe-nifga[Zajrzałidoznałszkody(tj.
postradałzmysły)],wktórymostrokrytykowałreligijnyfanatyzm,dając
jednocześniewyrazswojemuzainteresowaniupsychologią.Porzuciwszy
racjonalizmhaskali,zacząłrozwijaćwłasnystylpoetycki.Wcykluwier-
szyManginatha-zman[Melodiaczasu](1887),napisanymwodpowiedzina
kryzysżydowskiegooświecenia,wyrażałwspólnedlawielumaskilirozcza-
rowaniechłodnąreakcjąwładzcarskichirosyjskiejinteligencjinaanty-
żydowskiepogromylat1881-1882.Jednakwięcejuwagipoświęciłwnim
rozważaniomnatematistotybyciapoetąinaturypoezjiniżzałamaniu
sięnadziei,żeakulturacjazapewniŻydomakceptacjęspołeczeństwarosyj-
skiego.Poeta,wedługniego,toosobowośćniestabilna,ulegającazmiennym
nastrojom,mającaprawożyćemocjamibezobowiązkudostrajaniasiędo
oczekiwańodbiorców.WedługDanaMironacykltenjestnajbardziejrady-
kalnąwówczesnejliteraturzeżydowskiejdefinicjąpoetykiwrażliwości
emocjonalnej23.
GdySzolemRabinowicz24rozpocząłzbieraniemateriałówdodwóch
tomówalmanachuliterackiegopt.„DiJudiszeFolks-Bibliotek”(1888i1889),
Perecponowniezainteresowałsięjidyszjakomediumliteratury.Niewie-
lewiedzącowspółczesnympiśmiennictwiewtymjęzyku,przyznawał
wlistachdoRabinowicza,żetworzącwjidysz,myśliprzedewszystkim
otym,byzadowolićsiebieiinnychwyrafinowanychczytelników,niezaś
szerokiemasy.Wkorespondencjitejpodkreślałrównieżkoniecznośćstwo-
rzeniawżargonieliteraturydlaludu,zwłaszczadlakulturowozmarginalizo-
wanychkobiet.Jednak,wprzeciwieństwiedoswojegointerlokutora,który
postulowałkoniecznośćskupieniasięwyłącznienatematyceżydowskiej,
samkładłnacisknato,byjęzyktenstałsięnarzędziemogólnejedukacji25.
20
„Ha-Asif”(hebr.(Plony’,(Żniwa’)-rocznikwjęzykuhebrajskimwydawanywWarszawieprzezNachu-
maSokołowaod1184r.,ukazałosię6tomów.
21
„Ha-Cefira”(hebr.(Przedświt’)-pierwszeczasopismowKrólestwiePolskimwydawane(od1862)
wjęzykuhebrajskim,początkowojakotygodnik,aodkwietnia1886r.jakodziennik,założonewWar-
szawieiredagowaneprzezChaimaZeligaSłonimskiego,apotemNachumaSokołowa,ewoluującwkie-
runkusyjonizmu.
22
„Ha-Jom”(hebr.(Dzisiaj’)-dziennikwjęzykuhebrajskimwydawanywPetersburguodlutego1886r.,
kolportowanytakżenaziemiachpolskich.
23
D.Miron,I.L.PeretzasthePoetoftheJewishAgeofSensibility.OntheCenturyofHisDeath1915-2015,[w:]
TheTrilingualLiteratureofPolishJewsfromDiferentPerspectives,s.10-11.
24
25
Zob.przyp.3.
za:K.Frieden,ClassicYiddishFiction,s.240-241.
Zob.listyI.L.PerecadoSzolemAlejchema:KolkitwejI.L.Perec,t.10,TelAwiw1962,s.212,217,218-221,
XI
I.L.Perec(1852-1915)-biografiaitwórczość|3.Twórczośćliteracka…
