Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6.Latadziewięćdziesiąte.Radykalnafazatwórczości
GdybankructwouniemożliwiłoSzolemowiRabinowiczowiwydanietrze-
ciegonumerurocznikaliterackiego„DiJudiszeFolks-Bibliotek”,Perec
rozpocząłwydawanieswoichperiodyków:trzechtomów„DiJudisze
Bibliotek”(1891-1895),tomu„LiteraturunLebn”(1894)wjidysz,atakże
tomu„Ha-Chec”(1894)pohebrajsku.Jegonajbardziejambitnymprojek-
temwydawniczymbyłaseriapamfletówpt.„JontewBletlech”(1894-1896)
publikowanychwewspółpracyzDowidemPińskim46iMordechajemSpek-
torem47zokazjiświątżydowskich,wktórychprzemycałpomysłyreform
społecznych.BadającytenobszardziałalnościPerecaAdiMahalelzauwa-
ża,żeseriatajestjednymzwieluprzykładówradykalizmuPereca,który
sympatyzowałzrodzącymsięwówczasżydowskimruchemrobotniczym.
Miałosiętowyrażaćw„radykalnejprodukcjiartystycznej”,tj.transmi-
towaniutreścisocjalistycznychzapomocątradycyjnej,żydowskiejfor-
mypisemka,którebyłodystrybuowanerewolucyjnymimetodami,boza
pośrednictwemaktywistówrobotniczychzWilna,Mińskaiinnychmiast
naBiałorusi,niezaśprzeztradycyjnychobwoźnychsprzedawcówksiążek48.
Jedenjedynynumer„Ha-Chec”zmaja1894rokuprezentowałzbliżonedo
„JontewBletlech”radykalnetendencjesocjalistycznezelementamikryty-
kiówczesnegoruchusyjonistycznego(zwłaszczawywodzącegosięzRosji
ruchuChowewejSyjon)ihaskali.Ichociażowainnowacyjnośćpolitycz-
na(atakżeartystyczna)wjęzykuhebrajskimmożebyćpostrzeganajako
pewneosiągnięciePereca,samperiodykniecieszyłsiępowodzeniem49.Lata
dziewięćdziesiątetoostatniadekada,kiedyPerectworzyłoryginalnąprozę
wjęzykuhebrajskim50.
Wlatach1893-1899pisarstwoPerecawkroczyłowtzw.fazęradykalną.
Porzuciwszyzainteresowaniepsychologiąpostaci,pisarznawiązałwówczas
dodziedzictwahaskali,smagającbiczemsatyrytradycyjnyżydowskiesta-
blishment,czasamiteżużywającalegorii,abyprzekazaćtreścipolityczne51.
Jegoopowiadaniaoradykalnejwymowiespołecznej,czytaneprzezprzy-
wódcówruchuzrobotnikami,pełniłyrolęnieistniejącejjeszczewówczas
literaturypartyjnej52.JakzauważaAdiMahalel,twórczośćPerecaodegrała
46
DowidPinski(1872-1959)-dramaturginowelista,piszącywjidysz,tłumacziwydawca.
47
MordechajSpektor(1858-1925)-pisarz,publicysta,redaktorprasyżydowskiej.
48
A.Mahalel,WeavingtheRevolution.I.L.PeretztheSocialProtestWriter,„InGeveb”22maja2016,s.13-17,
http://ingeveb.org/articles/weaving-the-revolution-i-l-peretz-the-social-protest-writer[dostęp:12grudnia
2021].
49
Tenże,“ToBeaFighterwithBothFists!”.PeretzasaRadicalHebrewWriter,[w:]TheTrilingualLiteratureof
50
Tamże,s.292.
PolishJewsfromDiferentPerspectives,s.284-297.
51
52
K.Frieden,ClassicYiddishFiction,s.246-247.
Tamże,s.248.
XVII
I.L.Perec(1852-1915)-biografiaitwórczość|6.Latadziewięćdziesiąte...