Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiastoEuropyŚrodkowejijegotożsamość
modelufunkcjonalnegomiasta1.Ometropolitalnymczyteżcentralnymcha-
rakterzeośrodkadecydujenietylkojegowielkość,siłaizasięgoddziaływania,
aleizłożonośćwypełnianychprzezniegofunkcji.Stądnamianometropo-
liizasługujątzw.diversifiedcities-miastaofunkcjachzłożonychiznacznej
komplikacjiwypełnianychfunkcjiwyższegorzędu2.Szczególnymwyrazem
triumfuurbanizacjisązaśmiastaokreślaneprzezAnglikówpojęciemcreative
citieswnoszącetwórczywkładwbudowanieuniwersalnychwartościnaszej
cywilizacjiijednocześniezachowująceswojąlokalnośćikształtującejedyną
wswoimrodzajutożsamość.
Jeśliuznaćchrześcijaństwoisamorządterytorialnyzadwafundamenty
cywilizacjiłacińskiej,tosąoneliczącymjużtysiąclatdoświadczeniemmiast
EuropyŚrodkowej.PatrzącnarozwójcywilizacyjnyEuropywjejdwóchgłów-
nychaspektach:kulturowymigospodarczym,widzimywyraźniepostępującą
wwiekuXIIiXIIIintegracjęCzech,PolskiiWęgier-monarchiiEuropaMi-
nor-zEuropąkarolińską.Łączyłosiętom.in.zprogramemgospodarczym
cystersów,aprzedewszystkimzwielkąakcjąosadnicząposuwającąsięwtym
czasiezzachodunawschód.Przenosiłaonazachodnioeuropejskimodelosad-
niczydoCzech,PolskiiWęgier.JednymzfilarówurbanizacjiEuropystawał
sięwówczassamorządmiejskiuzyskującystopniowonoweprawaiprzywileje.
Autonomiamiastśredniowiecznych-owoctzw.rewolucjikomun-byłaźró-
dłemichsiły,aprawomiejskiedeterminowałorównieżichkształtprzestrzen-
ny3.Nieulegawątpliwości,iżsamorządjakoczynnikcywilizacyjnyopartyna
suwerennościwspólnotyterytorialnejjużwśredniowieczuodegrałzasadni-
cząrolęwkreowaniuprzestrzenikulturowejeuropejskiejcivitas,wtymwielu
miastimiasteczekEuropaMinor.Dlatychostatnichsamorządstałsięswoistą
przepustkądoEuropyifenomenemintegrującymstarsząimłodszączęśćkon-
tynentu.WXIIiXIIIwiekuwcałejEuropiezałożonookoło5000miast!Wtym
niezwykłymprocesieśredniowiecznejurbanizacjiswójznaczącyudziałmiała
jużEuropaMinor,wtymziemiepolskiezliczbąokoło250nowychmiast.Skalę
tegozjawiskadobrzepokazująszacunkiStanisławaTrawkowskiego.Według
jegobadań,oilewPolscepołowyXIIwiekumożnabyłomówićozaledwie
1K.Dziewoński,M.Jerczyński,Bazaekonomicznaistrukturafunkcjonalnamiast,War-
szawa1971.
2J.Purchla,J.Sepioł,MetropoliearozwójregionalnyPolski,w:Metropolitalnefunkcje
Krakowa,t.1,red.J.Purchla,Kraków1998,s.16.
3H.Samsonowicz,Życiemiastaśredniowiecznego,Poznań2012,s.44-51.
12
