Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiastoEuropyŚrodkowejijegotożsamość
UschyłkuśredniowieczaPolska-podobniejakCzechyiWęgry-była
jużorganiczniezwiązanazZachodem,kompensującwcześniejszeopóźnie-
niecywilizacyjne.SymbolemtegosukcesustałasięskalaurbanizacjiEuropy
Środkowejirozkwitjejnajwiększychmetropolii.Paradoksemjestwięcfakt,
żewłaśnieprzełomwiekuXViXVIprzynieśćmiałrozejściesiędrógdalszego
rozwojuspołeczno-gospodarczegoWschoduiZachoduEuropy.Wrazzwielki-
miodkryciamigeograficznymirozpocząłsiębowiemzasadniczypodziałgo-
spodarczykontynentuwzdłużliniiŁaby.TerytorianawschódodŁabyprzyj-
mowałystopnioworolęspichlerzaEuropy.ZaprosperitywiekuXVIiXVII
związanąz„rewolucjącen”zapłacićmiałyjednakrefeudalizacjąiutrwale-
niemmodelugospodarkifolwarczno-pańszczyźnianej.Opóźniłyonerozwój
nowoczesnegokapitalizmuwEuropieŚrodkowej,powodującrównocześnie
stopniowyupadekekonomicznywielumiast.Wtensposóbosiągniętajeszcze
uschyłkuśredniowieczajednośćcywilizacyjnaEuropykarolińskiejiEuropa
Minorpoddanazostanieprocesowidalszejintegracjikulturowejwepocere-
nesansuibarokuorazstopniowejdezintegracjisystemuspołeczno-gospodar-
czego,conaprzełomieXVIIIiXIXwiekustaniesięhamulcemdlaliberalnych
przemianwEuropieŚrodkowej.
„Systemmagdeburski”,któryprzezkilkawiekówbyłfundamentemroz-
wojumiastEuropyŚrodkowej,wszedłwięcwfazękryzysu.Wynikałonm.in.
zograniczaniaprzezszlachtęprzywilejówmiejskichiprawmieszczan,osta-
tecznezałamaniezaśzbiegłosięznajwiększymupadkiemgospodarczymwie-
lumiastEuropaMinoruschyłkuXVIIIwieku,atakżezzawłaszczeniemich
majątkuiichsuwerennościprzezpaństwoabsolutneepokioświecenia.
Miasto-gminabyłowśredniowieczukorporacjąowłasnejwładzyusta-
wodawczej,sądowejiwykonawczej.Gminamiejskafunkcjonowałajakoau-
tonomicznyorganizm.Byłotoswoistepaństwowpaństwie.Samodzielnead-
ministracyjnieigospodarczomiastaśredniowieczne,któreidziśsąpewnym
ideałemisymbolemsamorządu,straciłyniezależnośćwokresieoświeconego
absolutyzmuwkońcuwiekuXVIII.Poważnieograniczonowówczaszakres
działaniagminyizostałzlikwidowanyprzezpaństwokorporacyjnycharak-
termiastaśredniowiecznego,jegoautonomia.Dawnysamorządgminnyza-
stąpiłasilnawładzapaństwowa.ZwłaszczawEuropieŚrodkowejwykształcił
sięwXVIIIwiekubezpośrednistosunekpomiędzypaństwemaobywatelem,
zpominięciemorganizacjigminnej.PrzełomXVIIIiXIXwiekuprzyniósłwięc
bezpowrotnykonieckoncepcjimiastajakowyizolowanejwyspy.Symbolemtej
zmianybędzieprocesrozbiórkiśredniowiecznychfortyfikacjiizastępowania
18
