Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiastoEuropyŚrodkowejijegotożsamość
UniaPolskiiLitwy,możliwadziękimałżeństwuJadwigiiWładysława,
byłapoczątkiemintegracjidwóch,jakżeróżnych,organizmówpaństwowych.
Wawel-gniazdoJagiellonów-będziemiałwtymprocesieszczególnezna-
czenie.PoszerzającpoleoddziaływaniaKrakowa,uniazmieniałasytuacjępol-
skiejstolicywsieciosadniczejEuropaMinor.JużnaprzełomieXIViXVwieku
możnamówićodwoistościpołożeniamiasta-peryferyjnymwrozwijającym
siękupółnocyiwschodowiimperiumjagiellońskimorazcentralnymnamapie
EuropyŚrodkowej.TaswoistaasymetriastanowiławwiekuXVjegododatko-
wąsiłę.KrakówpełniłfunkcjęwęzłałączącegosiećosadnicząPolskizEuropą,
wtymzkulturąśródziemnomorską.WotwarciunaPołudnieistotneznacze-
niemiałyścisłepolitycznezwiązkidworówpolskiegoiwęgierskiego,atakże
czeskiego.Równolegledoznaczeniapolitycznegomiastarosłateżjegosiłago-
spodarcza.SwojąuprzywilejowanąpozycjęekonomicznąKrakówzawdzięczał
wdużejmierzepilniestrzeżonymprzywilejom,międzyinnymiprzymusowi
drożnemuiprawuskładu.
Miastostałosięteższybkogłównymcentrumeksportucywilizacjiłaciń-
skiejdoWilnainaterenyWielkiegoKsięstwaLitewskiego.Najbardziejroz-
poznawalnym„produktem”tejcywilizacji,eksportowanymzWawelunapół-
nociwschódimperiumJagiellonóważpoKijów,był„systemmagdeburski”.
UschyłkuśredniowieczawPolsceistniałojużokoło700miastlokacyjnych,
wśródnich6kwalifikowanojakocivitatesprimiordinis.Dogrupytychnajwięk-
szychnależaływówczas:Gdańsk,KrakóworazToruń,Elbląg,PoznańiLwów9.
Jakocentrażyciagospodarczego,kulturalnego,atakżespołecznegoireligij-
negowpełnirealizowałyonepostulatdiversifiedcities.Charakterystycznadla
metropoliiwieloetnicznośćwKrakowieoznaczałanaprzykładobecnośćdu-
żychskupiskŻydów,Niemców,Włochów,Rusinów,WęgrówiSzkotów.Wpo-
łowieXVIwiekukrakowskaaglomeracjaliczyłaokoło30000mieszkańców,
podobniejaknajwiększemiastoEuropyŚrodkowej,cesarskaPraga.Praga
iKrakówniedorównywaływprawdziewielkościąiznaczeniemgospodarczym
takimmetropoliomjak:Rzym,Wenecja,Neapol,Konstantynopol,Lizbo-
na,Paryż,Londyn,AntwerpiaczyGdańsk.Złożonościąisiłąwypełnianych
funkcjiwyprzedzałyjednakinnemiastaEuropyŚrodkowej:Królewiec,Wilno,
Rygę,Lwów,Budę,PreszburgczyWrocław10.
9H.Samsonowicz,Życiemiastaśredniowiecznego,dz.cyt.,s.28.
10J.Purchla,KrakówwEuropieŚrodka,Kraków2016,s.57.
17
