Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
JoannaJuliaKozioł
Poszukującprzyczynuprzedzeń,zwracanouwagęnaproblemrywalizacjimiędzy
jednostkamiigrupami,którynieodzowniewiążesięzżyciemwmieście.Mieszkańcy
rywalizująnajczęściejoszczupłezasoby,takiechoćbyjakmiejscaparkingowe,miejsca
wśrodkachkomunikacjimiejskiejczyteżatrakcyjnemieszkania.Rywalizacjawpo-
wiązaniuzwcześniejomawianymiprocesamideindywiduacjiianonimowościprowa-
dzidopowstawaniawarunkówsprzyjającychnacechowanymuprzedzeniamimyślom
iuczuciom.Kiedyzasobysąograniczone,powstajerzeczywistykonfliktirywalizacja,
astądjużbliskodonegatywnychuczuć,stereotypowegopostrzeganiaijawnejdyskry-
minacji.Gdysytuacjajestciężka,jednostkisąskłonnedonapaścinaczłonkówobcej
grupy,zktórąrywalizujeichgrupa.Bywajednak,żebezwyraźnegopowoduokreślona
grupajestoskarżanaowszelkiezło–stajesiękozłemofiarnym.Wynikatoztendencji
doprzemieszczaniaswojejagresjiwsytuacjifrustracjinagrupynielubiane,bezbronne.
Wtenwłaśniesposóbuprzedzeniamogąsłużyćzauzasadnieniegorszegotraktowania
imigrantów[bozabierająpracę],bezdomnych[bozajmująprzestrzeńdworców,ulic],
mieszkańcówslumsówitd.
Skłonnośćdokategoryzowaniainnychludziwzależnościodtego,couznajemyza
normę,dotyczywszystkich.Abyograniczyćenergięwydatkowanąnaprzetwarzaniepo-
jedynczychinformacji,tworzymypojęciabędącereprezentacjątychmiejsc,zdarzeń,
sytuacjiiosób.Procesykategoryzacjiumożliwiająporządkowanieróżnorodnościota-
czającegoświataiograniczaniejejdoskończonejliczbykategorii.Kategorieopiera-
jąsięnaokreślonychatrybutachprzedmiotów,którepostrzegamyjakopodobnepod
jakimśistotnympsychologiczniewzględem.Równieżludzikategoryzujemywgrupy
społeczne.Klasyfikowanieludzidogrup,którymprzypisujesięokreślonecechy,jest
jużpierwszymkrokiemdotworzeniauprzedzeń.Podziałnagrupęwłasną[tę,zktórą
jednostkasięidentyfikujeiczujesięjejczłonkiem]igrupyobce[zktórymijednostka
sięnieidentyfikuje]wiążesięzezjawiskiemstronniczościwobecgrupywłasnej.Lu-
dzi,którychokreślamyjakoczęśćnaszejgrupywłasnej,naprzykładnaszegomiasta,
dzielnicy,traktujemylepiejiwzbudzająwnasonipozytywneodczucia,podczasgdy
członkówgrupyobcejtraktujemygorzej,gdyżwywołująwnasnegatywneodczucia.
Innąkonsekwencjąkategoryzacjispołecznejjestspostrzeganiejednorodnościgrupyob-
cej–uznawanieczłonkówgrupyobcejzabardzodosiebiepodobnych,bardziejniż
wrzeczywistości,azarazembardziejjednorodnychniżczłonkówgrupywłasnej[wjej
obrębiełatwiejdostrzegamyróżnicemiędzyludźmi].
Stereotypysąpoznawczymelementemuprzedzeń,czylidotycząsferymyśli,prze-
konań,spostrzegania.Stereotyptojednakcoświęcejniżtylkokategoryzacja.Według
Aronsonastereotyptogeneralizacjaodnoszącasiędogrupy,wramachktórejidentycz-
necharakterystykizostająprzypisanewszystkimjejczłonkom,niezależnieodrzeczywi-
stychróżnicmiędzynimi20.Celemstereotypówjestuproszczenierzeczywistości:„oni
sątacy”,„cizNowejHutytoprzestępcy”,„warszawiacysąwyniośli”,„tammieszkają
samesnoby”.Jedenlubkilkuznichmoże,aleczywszyscy?Czasemużywamystereo-
typównatematwłasnejgrupy,bypoczućsięsilniejszymilublepszymiodinnych[lub
żebyusprawiedliwićswojewady–„comamztymzrobić?wszyscytacyjesteśmy!”].
PatriciaDevinezauważyła,żewniektórychwarunkach,naprzykładwsytuacjioceniania
20E.Aronson,T.Wilson,R.Akert,dz.cyt.,s.3.
