Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MirosławaWronkowska-Dimitrowa
wkontekstachżartobliwych(np.nPuścićsięwpląsy”);taksamo-jakoprze-
starzałelubżartobliwe-charakteryzowanejestPLĄSAĆ<tańczyć,hasać’(SJP
II,658).ZamiasttakdziśnacechowanegodawnegopląsaćwystępujeTANIEC,
TAŃCZYĆ,zadomowionewpolszczyźniejużodXVwiekujakotanc(po-
życzkaześrwniem.Tanz),potemopostacitaniecjako<rytmiczneruchyciała
wykonywanewtaktmuzyki,mającecharaktertowarzyskilubobrzędowy;
taniec,pląsy’(SłstpIX,117).Przytymjesttakżetańcować,tanecznikita-
necznicaoraztaniecznica-wXVwieku<sala,gdzieodbywałysiętańce’(Słet-
Brück,565).Wartotuodnotować,żewokresiemiędzyXVIaXVIIIwiekiem
występowałwpolszczyźnieplęsacz<tancerz’(SłwarIV
,225),awpoczątkach
drugiejpołowyXVIwiekuznanyzwprowadzaniainnowacjileksykalnychJan
Mączyńskizaproponowałwswoimleksykonie(1564)nazwędlatancerza-
plęśnik(SłetBańkII,608-609).
Wjęzykachpołudniowosłowiańskichutrzymałosiędoczasówobecnych
pierwotneznaczenieprasłowiańskiegoczasownika*plęsati,tj.<klaskać’,co
widocznejestwserbskimpljeskatiiformacjiodtego-pljesak<oklaski’czy
wbułgarskimrăkopl’askane<oklaski’inatymrdzeniuteżopartymsłowie
pl’esnica<plaśnięcierękąwtwarz’(=spoliczkowanie).Utrzymałosięteżna
wschodzieSłowiańszczyznyrosyjskiepleskatь;trwaniepierwotnegoznacze-
niategoczasownikawjęzykachSłowianpołudniowychiwschodnichmoże
miećzwiązekzżywotnościąpleskatiwznaczeniu<klaskać’wjęzykucer-
kiewnosłowiańskim-liturgicznymjęzykuobszaruSlaviaOrthodoxa.Wtórne
znaczeniedawnego*plęsati,czyli<tańczyć’poświadczajądziśsłowawjęzy-
kachpołudniowosłowiańskich,którealbowspółwystępujązesłowamibędą-
cymirefleksamiodpsł.*igrati:serbskie,chorwackie,słoweńskiepljesati//
igrati<tańczyć’,pljes<taniec,potańcówka,albokontynuantydawnego*igrati
występująoboczniezderywatamiodniesłowiańskiegozpochodzeniatanc,
np.bułgarskietanc,tanec<taniec’,a<tańczę’totancuvamalboigraja;dialek-
talnechorwackietanac<taniec’.Godzisiętuzauważyć,żewystępowaniebuł-
garskichtancuvamorazigrajaodznaczasięzróżnicowanympokoleniowo
użyciem-młodziludzietancuvamłącząztańcamiwspółczesnymi,igrajazaś
odnosządowykonywaniatańcówludowych(takichjakchoro,răčenica),starsi
natomiasttakmówiąowszelkimtańczeniu.NawschodzieSłowiańszczyzny,
jakwpolszczyźnieczywjęzykuczeskim,funkcjonująsłowaopartenazapo-
życzonymtanc,np.rosyjskietanec,tancevat.
Zebranymateriałleksykograficznyposłużyłtuzwięzłemuprzeglądowi
wyrazów,wktórychkryjelubkryłosięznaczenie,jakieobecniełączymy(naj-
ogólniej)zesłowamiBAWIĆ(SIĘ),ZABAWA.Przedmiotemartykułustało
sięwybranesłownictwo,łączonedziśzrozrywką-przyjemnymspędzaniem
28
