Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Miastowświeciedyskursów
[b]adaniaempiryczneprowadzonezwykorzystaniemteoriidyskursuopie-
rająsięnaprzekonaniu,żeanalizadyskursuniejesttylkotechnicznym
środkiemsłużącymdonwglądu”wbadanezjawiska,leczistotnączęścią
całościowegopodejściateoretyczno-metodologicznego.Takjakmetodolo-
giabadań(iwogólepoznanie)niemożliwesąbezteorii,takiteorianiejest
wstanieobejśćsiębezokreślonejmetodologii(Glynos,Howarth,2007:7,
cyt.zaMarzec,2011:198).
Badanianaddyskursem,prowadzoneobecniezwielkimrozmachemprzez
różneszkoły,wskazujązjednejstronynaatrakcyjnośćtejnowejkategorii,zdru-
giejpowodują,żejestonaujmowanazwieluperspektyw,ajejopismacharakter
wieloaspektowy,aprzytymczęstofragmentaryczny.Dlategomoimzadaniem
jestwpierwszejkolejnościprzedstawieniezarównokonceptualizacjidyskursu,
jakiwpisanieprzyjętegoprzezemniepunktuwidzeniawustalonykontekstteo-
retyczny.Dyskursjestpojęciem,którezrobiłowielkąkarieręprzedewszystkim
wnaukachspołecznych,aostatnioobserwujemytakżewzmożonezainteresowa-
niesposobamiwykorzystaniapotencjałutejkategoriiwlingwistyce.Choćter-
minpojawiłsięwbadaniachjęzykoznawczychjużwpołowieXXwieku,tojed-
nak,biorącpoduwagęzmiany,jakiezaszływjegorozumieniuizastosowaniu
wbadaniachnadkomunikacją,możnamówićojegonowymobliczu.Ajestto
obliczewielowymiaroweiniejednoznaczne,zewzględunauwikłaniedyskursu
wróżnetradycjeiparadygmatybadawcze.Wymagato,dlajasnościwywodu,
przyjęciaokreślonejperspektywybadawczejiwyłaniającejsięzniejkoncepcji
omawianejjednostkiteoretycznej.
Wwielunurtachwspółczesnejlingwistyki,korespondującychzustaleniami
socjologii,uznajesiępopierwsze,żekategoriadyskursuniejesttożsamazwypo‑
wiedzią-jestbowiemjejmodelem,mazatemcharakterabstrakcyjny,jestsytuo-
wananainnympoziomieniżwypowiedź,którąnależyrozumiećjakoaktualiza-
cjędyskursu(por.Labocha,1996:51;Witosz,2009b:69-71;Czachur,2011:80;
Grzmil-Tylutki,2010:11;Wodak,2011:18).Podrugie,pozwrociepragmatycz-
nym,wlingwistycepolskojęzycznejnastępujeodejścieodpraktykiróżnicowania
terminów:tekstiwypowiedź.Tenpierwszywcześniejrezerwowanodlaformy
pisanej,drugidlainterakcjiustnej.Zauważono,żetekstypisanemająrównież
charakterinterakcyjnyisąuwikłanewsytuacjęodbioru,tymsamymobater-
minymożnatraktowaćjakosynonimy.Potrzecie,istniejepotrzebawypracowa-
nianowejkonceptualizacjidyskursu,któraniewyrastałabywyłącznieztradycji
językoznawczej.WtymprocesieszczególnąrolęodegrałakoncepcjaMichela
Foucaulta,którypodinteresującymnaspojęciemrozumiałprzedewszystkim
ndziałanienieustanniekształtująceobiekt,októrymsięmówi”(Foucault,2002b:
60).Filozofwprowadziłwięcjeszczejedenkonstytutywnyskładniktejkategorii,
mianowicieprzedmiotodniesieniaipodkreślał,żedyskursjestdziałaniem,które
kreujerzeczywistość,zatemwydobyćnależykonstrukcyjnycharaktertejkate-
