Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MICHAŁKUZIAK
poetydoCzeczota,wktórymczytamy:fiTwojebojaźnipochodzązjakie-
gośfałszywegoaoddawnawtobiedostrzeganegoprzekonaniaomojej
jakiejśwyższości”(WR,XIV,81).Mickiewicztłumaczy,żepiszetak,jak
odczuwa.Jestautentyczny.Przekonuje,żeniemaszczególnychcech
wywyższającychgoponadadresatalistu.Źródłonieporozumieńlokuje
zatemwpostrzeganiuświataisiebieprzezCzeczota.
3
Zacznęjednakodtekstówliterackich.Relacjamistrz–uczeńwspo-
sóbjawnybądźukrytypowracawutworachMickiewiczawielokrotnie.
Mówiącoukryciu,mamnamyślinp.PanaTadeusza–utwór,wktórym
swoisteznaczeniezyskujedyscyplinującamoctradycjiibohaterówbę-
dącychjejstrażnikami.Światdawny,przedstawionywpoemaciejako
4
odchodzącywprzeszłość,toświatwyraźniezhierarchizowany,podpo-
rządkowanypouczającemugłosowistarszych(wutworzepojawiasię
wszakżerównieżMickiewiczowskitematprzejmowaniaświataprzezmło-
dych).BezpośredniowspomnianąrelacjęmożemyobserwowaćwDzia-
dach(wileńsko-kowieńskichorazdrezdeńskich),KonradzieWallenrodzie,
atakżewlirykach:DroganadprzepaściąwCzufut-KaleorazArcymistrz,rów-
nieżwefragmentachZdańiuwag.
PrzyjrzyjmysiębliżejDziadom,traktującjejakodramatrozgrywający
sięjednocześniewobecnościiwnieobecnościmistrza,cowspółtworzy
sytuacjędramatycznąwutworze.Dziełotowmoimprzekonaniunaj-
pełniejwtwórczościMickiewiczaukazujerozterkizwiązanezrelacją
mistrz–uczeń.
FiguramistrzapojawiasięwIIczęściDziadów.Chodzioczywiście
oGuślarzazawiadującegoobrzędem.Bohatertenostateczniepozosta-
jejednakbezsilnywobecrozgrywającychsięzdarzeń–myślęopojawia-
jącymsiępodkoniecutworuwidmie,naruszającymporządekrytuału.
3
4
S.Kawynpiszeowyrastaniupoetyponadśrodowiskofilomatów(niejakonaturalnym,
związanymztalentempoetyckim,aleizpostawąmoralną),przyjednoczesnymbra-
kuuMickiewiczazarównofałszywejskromności,jakiwywyższaniasię;poetamiał,
wodróżnieniuodfilomatów,przyjąćpostawęindywidualizmu.Autorzauważa,żefilo-
maciprzyjmowalitowyrastaniebezoporów,traktującMickiewiczajakoautorytet,choć
przecieżteżkrytykowaligo,zwłaszczawzwiązkuzjegorelacjamierotycznymi(S.Kawyn,
Mickiewiczwśródfilomatówifilaretów,w:tegoż,Mickiewiczwoczachswoichwspółczesnych.
Studiaiszkice,Kraków1967,s.67in.).Owyrastaniupoetyponadśrodowiskofilomac-
kie–wzwiązkuznabywanymdoświadczeniemilekturami–piszetakżeJ.-Ch.Gille-
-Maisani,AdamMickiewicz.Studiumpsychologiczne,przeł.A.Kuryś,K.Marczewska,
Warszawa1996,s.147in.OkonflikcieMickiewicza–dotyczącymtakindywidualiz-
mu,jakirelacjierotycznych–zfilomatamipiszezkoleiJ.Kleiner,Mickiewicz.Dzieje
Gustawa,Lublin1948,s.221.
Zob.J.Kamionka-Straszakowa,Nasznaródjaklawa.Studiazliteraturyiobyczajudobyro-
mantyzmu,Warszawa1974,s.180in.
