Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowogródek,Wilno,Kowno
odrzynaćkonieodpojazdówiarmat,chcącbodajzkońmiuciekać,akto
miałjakiedroższelubpotrzebniejszesprzętywpowózkach,wyciągałje
pospiesznie.Równocześniegwardziści,widząckasęcesarską,odbiliwie-
kokolbamiijęligrabićzłotowsądkipakowane.Obładowawszysięnim
dowoliposzli,zostawiającinnymresztę.Tujużzacząłsięrabunek.
Doskarbówcesarskichrzucilisięwszyscy,napoleondorytarzałysiępo
śniegu.Niejedenżyciemprzypłaciłchciwość,powalonykuląkozacką.
Rozbitocałyskarbizrabowanodoszczętnieekwipażecesarskie.Srebro
stołowe,munduryhaftowane,klejnoty,tabakierki,zegarkiizłotoobju-
czyłołupieżcówtak,żeniejedenruszyćsięniemógł.
14
21
Demoralizacjawojskasięgnęłategostopnia,żeżołnierzedokonali
rabunkunawłasnymdowódcy.Niezmierzamdousprawiedliwiania
zbrodni,jakiedokonywanebyływtychtragicznychchwilach,leczsta-
ramsięukazaćjewkontekściewydarzeń,jakietowarzyszyłyodwrotowi
WielkiejArmii.
PodWilnemiwsamymWilnie,gdziezmęczeniizziębnięcichcielispo-
cząćiużyćzrabowanychpieniędzynapokrzepieniesił,tamnajwięcej
dostałosięichdoniewoli.Żydziszczególnie,spostrzegłszypieniądze
ikosztowności,ściągalidosiebiebiednychuchodzącychpodpozorem
dostarczeniaimfuter,ubiorów,obuwiaikoniipodpitychlubsennych
zabijaliizbogactwobdzierali.
15
Relacjapamiętnikarzatrochęwinnymkontekścieukazujewięc
fizbrodnie”żydowskiepopełnianenaniedobitkachWielkiejArmii;działał
turaczejmechanizmfirabowaniarabusia”,anieideowegosprzyjania
carskiejpotędze,jakchciałtoprzedstawićCzeczotwswejDumie...Ponad-
topamiętaćnależy,iżnietylkoŻydziplamilisiętakimprocederem:
Cizaś,którzyzdołalidostaćkonia,wóz,czysiłtylemieli,byzdążyćza
cofającąsięarmią–czytamyuGrabowskiego–napadanibyliizamor-
dowywaninadrogachinoclegachprzezchłopówpruskichimiesz-
czan.Rozgłosiłosięjużbowiem,żekażdyFrancuzjestbogactwami
obładowany.[...]Ktoniebyłświadkiemtychwypadków,tenwiarynie
datemu,cosiędziało.
16
Wylewdzikiegookrucieństwawjakimśstopniuteżsprowokowany
byłwyglądemfrancuskichniedobitków,zanikiemludzkiejsolidarności
14J.Grabowski,Pamiętnikiwojskowe,oprac.W.Gąsiorowski,Warszawa1905,s.8.
15Tamże,s.8-9.
16Tamże,s.9.
