Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rzym,Drezno
39
oznacza,iżbyzaślubinyNiebaiZiemibyłyaktemjednostronnym.Doko-
nujesiętuwspółpraca,ofiaraiodkupienie,modlitwaijejwysłuchanie;
rozwijasiępasmohistorycznejkrzywdy,aleteżperspektywaprzyszłego
zadośćuczynienia.Aktywnośćstronyludzkiejowychzaślubinsprowadza
się–przypomnijmyrazjeszcze–wswejistociedoutrwaleniażywejpa-
mięci,będącejmyślowymorazuczuciowymparadygmatemwszystkich
częściDziadów.Chodziopamięćprzodków,aleteżpamięćewokowaną,
pamięć,którawciążożywiateraźniejszośćosuwającąsięwprzeszłość.
Mickiewiczprzeprowadzapewieneksperymentzczasem.Linearny
biegchronicznyzostajezatrzymanyniewceluprzekształceniawrytm
cykliczny,eleuzyjski(choćEleusisjestwDziadachwspominane),leczpo
to,byzjawiskoupływuczasuzamienićwistniejącąpozaczasem,niemoż-
liwądookreśleniateraźniejszość.Awłaśnietakinakazocalającejpamięci
charakterystycznyjestdlajudaizmu.JakpiszeByronL.Sherwin,nakaz
pamięciwreligiiżydowskiej,podkreślmytorazjeszcze,poprzedza,czyteż
góruje–jeżelimożnatakstwierdzić–nadimperatywemwiary.Dekalog
nierozpoczynasięnakazemwrodzajufimusiszwierzyćwBoga”lecz
przypomnieniem:fiJamjestPan,Bógtwój,którymcięwywiódłzziemie
Egipskiéj,zdomuniewoli.”(Wj20,2).DlategoteżpamięćwDziadach
41
musimiećwymiarocalający,podtrzymywaćistnienieprzodkówprzezpa-
mięćoichczynachwświadomościpotomnych,aprzezteczyny–trwać
wichduchowości.
UogólnieniawskazującenawyraźnyparalelizmgłównejideiDzia-
dówizałożeńjudaizmuznajdująpotwierdzenie–jakzawszeuMickiewi-
cza–wtekstowychkonkretach,jakbymaterialnychświadectwachowego
paralelizmu.Takiewłaśnieodwołaniepoetydoobyczajużydowskiego
znajdujemywscenieIIIdramatu,scenieegzorcyzmów.Duch,którego
egzorcyzmujeKsiądzPiotr,pyta:fiAwiesz,żejutrobędzieszbityjako
Haman?”(III,175).Mickiewiczodwołujesiętudojednegoznajważniej-
szychświątżydowskich–świętaPurim,inspirowanegohistoriąopowie-
dzianąwKsiędzeEstery.Tonajweselszezżydowskichświąt,zwaneczęsto
fiżydowskimkarnawałem”,ustanowionezostałonapamiątkęocalenia
Żydów,którzymielibyćwymordowaniwskutekintrygperskiegodostoj-
nikaHamana.ŚwiętuPurimtowarzyszyłazawszebogatauczta,radosne
przedstawienia(zwanewjidyszpurimszpil),akulminacjąobchodówbyło
pobicie,powieszenie,spaleniekukłyHamana.
42
41Zob.B.L.Sherwin,dz.cyt.,s.103-104.
42InformacjenatematudokumentowaniaświętaPurimwliteraturzepolskiejzestawi-
łaAnnaWojtyczekwksiążceTradycjaireligiaŻydówwliteraturzepolskiejXIXwieku,
