Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Mickiewicziświatżydowski
wswojejistocieideaficzystegonarodu”jestnietylkomoralnym,ale
takżekulturowymokaleczeniemnaszegowspólnegodziedzictwakultu-
rowego.
WładysławPanaszauważa,że
wobrębietematużydowskiegowliteraturzepolskiejwykształciłasięcha-
rakterystycznaretoryka.Należywniejrozróżnićdwapoziomytopiki,
dwaodrębnejejtypy.Pierwszy–świadczącyouproszczonejrecepcji
problematykiżydowskiej–topolskielocicommunesnatematŻydów,re-
pertuarstereotypówikliszjawiącychsięczęstojakoproduktniechęci
iresentymentówlubjakoefektnieznajomościwiary,językaikultury.
Natymtleszczególnieinteresującoprezentujesiędrugityp–recepcja
pogłębiona–topikajudajskawyznaczającaobszarrealnychwpływów
judaizmuwliteraturzepolskiej.
2
Wydajesię,żeawansowanietekstówprzenoszącychnegatywneste-
reotypyiresentymentydorangifipolskichlocicommunes”niejestwłaści-
we.Ci,którzywyświetlająkliszeuprzedzeń,nietylkonieznająkultury
obcej–nieznanejestimprzedewszystkimpolicentryczneprzesłanie
kulturywłasnej.Swojewysiłkibudująnaabstrakcyjnym,nieistniejącym
wrzeczywistościkulturowejkonstrukcie,jakimjest(awłaściwiebyłaby)
homogenicznawswymetnocentryzmiekulturapolska.
Ci,którzyreprezentująfirecepcjępogłębioną”,wcalenieulegająju-
daizmowi,lecztwórczogointerpretująinierzadko–jakświadcząotym
dziełaAdamaMickiewiczaiJuliuszaSłowackiego–odjudaizmuodbijają
sięjakzintelektualno-religijnejtrampolinykubudowiewłasnegosystemu.
AdamMickiewiczjestgłównymbohateremtejksiążki.Zgodniezla-
konicznąformułąJarosławaMarkaRymkiewicza:fiMickiewiczczyliWszy-
stko”.AlbodawniejsządeklaracjąStanisławaPigonia:fiZawszeoNim”.
Dawniejszamickiewiczologialubowałasięwdzieleniupoety,opowiadaniu
ofidziejachGustawa”ifidziejachKonrada”,aiwpóźniejszychbadaniach
ujawniłasięskłonnośćdopolaryzacji–naprzykładAlinaWitkowska,
korzystającztytuługnomyzcykluZdańiuwag,dałaswejmonografii
podtytuł:Słowoiczyn,zaśWiktorWeintraubzatytułowałswojąksiążkę
Poetaiprorok.WprzypadkubadaniatwórczościMickiewiczawjejko-
neksjachjudaistycznychtrafniejszewydajesięjednakpodejścieunitarne.
Wpodejściutakimpodkreślasięniefiokresy”izmiany,alewłaśnie
stałość,ciągłośćMickiewiczowskiegodzieła.Wszakdokońcażycia,choć
2W.Panas,Pismoirana.Szkiceoproblematyceżydowskiejwliteraturzepolskiej,Lublin
1996,s.117-118.
