Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
flChłopomania”
2.MITOLOGIZACJACHŁOPÓW
WKULTURZEPOLSKIEJ
Mitologizacjawyobrażeńnatematludustanowiławspólnedoświad-
czeniekulturyeuropejskiej39.Takżewpolskiejliteraturze,publicystyce,
tekstachprogramowychimanifestach,ludoznawstwieczywreszcie
wsztucechłopiwystępowaliwstereotypowychrolach:szczęśliwych
oraczy,dziarskich,bajeczniekolorowychgospodarzy,ludzipierwot-
nych,Prasłowian,żywicielinarodu,obrońcówOjczyznyitwórców.
Konwencjaarkadyjskanakazującaprzywdziewaćchłopukostium
oraczalubżeńcy,odziedziczonapostarożytnychjakowygodnystereo-
typfunkcjonującywróżnychznaczeniach,utrwaliłasięwświadomości
zbiorowejnajpierwszlachty,poteminteligencjidziękiliteraturzesta-
ropolskiej,zwłaszczanurtowipisarstwaziemiańskiego40.Wutworach
39
Wartowtymmiejscuzacytowaćdwateksty,obazdrugiejpołowyXIX
wieku,dowodzące,jaksilnebyłystereotypywpostrzeganiumieszkańcówwsi,
jakimhołdowaliinteligenccyprzybyszezmiasta.Pierwszytekst,autorstwaAlfre-
daSensiera,biografafrancuskiegomalarzaMilleta,wktóregomalarstwieistotną
rolęodgrywałyheroizowanescenyzżyciachłopów,dotyczypostacipasterzy,
którymSensierprzypisujemistycznycharakterosobowości.Piszeon:flPasterznie
jestzwykłymchłopempracującymnaroli.Jegopostaćnosiwsobietajemnicę,jest
wswejistociezagadką.Żyjesamotnie,majączatowarzyszajedynieswojegopsa
istado,któregojestzarazemstrażnikiem,przewodnikiemilekarzem.Pozatym
pasterztoczłowiekkontemplacji.Znasięnagwiazdach,ciągleobserwujeniebo,
jestwstanieprzewidziećpogodę,aotaczającagonaturaniemaprzednimtajem-
nic”.Zob.A.Sensier,Jean-FrançoisMillet:PeasantandPainter,tr.H.DeKay,
London1881,s.120.
DrugitekstwyszedłspodpióraCarlaBantzera,malarzazwiązanegozkolonią
artystówwWillingshausen,którywtychsłowachopisujechłopów,zjakimistykał
sięwczasieswoichpobytównawsi:flObserwująctutejszychchłopów,odniosłem
wrażenie,żesątoludziedumni,pewnisiebieiwolni.Tewspaniałetypychłopskie
zwyklebardzociężkopracują,alepowszechniewiadomo,żepotygodniachpracy,
wiedząjakcieszyćsiężyciemizradościąobchodzićświęta.Wniedzielętłumnie
wypełniająkościół,manifestującswojegłębokieprzywiązaniedoreligii.Zadziwia-
jące,jakniewielecibiedniludziepotrzebujądoszczęścia”.Cyt.za:N.Lübbren,
Ruralartists’coloniesinEurope1870-1910,Manchester2001,s.49-50.Oba
fragmentytekstówpodajęwtłumaczeniuwłasnym.
40
WpoezjiJanaKochanowskiego,SzymonaSzymonowica,JanaAndrzeja
Morsztynaspotykamyczęstoszczęśliwegobohaterachłopskiegozpługiemlub
sierpemwręku,chętniepracującegonapolupana.Szerzejnatemattegostereotypu
wyobrażeniowegopisali:M.Piszczkowski,Wieśwliteraturzepolskiegorenesansu,
Kraków1959;idem,Idyllapańsko-chłopskawliteraturzepolskiej,Łódź1949;
S.Kot,Urokwsiiżyciaziemiańskiegowpoezjistaropolskiej,Warszawa1937.
CzesławHernaszwracazaśuwagę,żeflchłopsprawny,śpiewającyprzypracy,to
