Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Doświadczenieestetyczneadoświadczeniefilozoficzne
37
doszerokorozumianejtradycjiempirystycznejwfilozofii.Niematu
miejscanaobszernerozważanietejkwestii,dlaktórejzadowalającego
wyjaśnienianależałobym.in.sięgnąćdoKantowskiejkoncepcjiprze-
strzeniiczasu,atakżedojegopoglądównanaturępoznaniamatema-
tycznego.ŻyczliwegoCzytelnikaproszęwięc,bynapróbęprzyjąłwraz
zemnąarbitralnośćKantowskiejkoncepcjidoświadczenia,choćbydla-
tego,żepozostającnajejgruncie,trudnowjakimśniebanalnymsensie
mówićodoświadczeniufilozoficznym.
Rozmaitość,wramachktórejoperująnaszepojęcia,niemusibyćroz-
maitościąpochodzącązezmysłów.Przestrzeń,którejmodyfikacjąjest
każdorazowotarozmaitość,niemusibyćtąsamąprzestrzenią,którą
KantomawiawEstetycetranscendentalnejjakoczystąformęoglądaniaze-
wnętrznegoiwktórejupatrujeźródłaintuicjileżącychupodstawgeome-
trii.Możebyćona(iwgruncierzeczyzregułyjest)pewnąprzestrzenią
abstrakcyjną,przestrzenią,zapośrednictwemktórejwdosłownymsensie
niczegonieoglądamy
,którajednakdostarczawielościpunktów,regionów
iokolic,atakżebogactwarelacjimiędzynimi.Wtensposóbndajedo
myślenia”nadokładnietakiejsamejzasadzie,jakzmysłowaprzestrzeń
Kantowskiejnaoczności.Wszelkieproblemy–prosteizłożone,praktycz-
neiteoretyczne,konkretneiabstrakcyjne–którychrozwiązywaniem
jestnaszemyślenie,awłaściwiecałenaszeżycie,dadząsięprzedstawić
jakoproblemydotycząceróżnegotypurozmaitości,różnychprzestrzeni,
wktórychmamyznaleźćdrogęizdobyćorientację.Niekiedymamydo
dyspozycjisporządzoneprzezinnychmapy
,niekiedyzaśżadnychtakich
mapnieposiadamyiwtymsensieporuszamysiępoomacku.Pierwsza
sytuacjaodpowiadałabyuKantasądzeniudeterminującemu,druga–
refleksyjnemu.Zauważmy
,żewmyślzaproponowanegoprzedchwiląuję-
ciadoświadczeniamożeonodotyczyćnietylkoprzedmiotówczyzda-
rzeńfizycznychdostarczającychnambodźcówzmysłowych,lecztakże
przedmiotówabstrakcyjnychniebędącychnaszymiwytworami,anawet
naszychwłasnychwytworów,przedewszystkimpojęć.
Doświadczeniefilozoficznejestsytuacją,któramożesiępojawiaćna
każdymztychobszarów.Określamjejakodoświadczenieradykalnej
nieprzystawalnościnaszychśrodkówpojęciowychdojakiejśstruktury
,
którejzarysywidzimy
,którejjednaknierozumiemy
.Czasemosytuacji
takiejmówisięjakozetknięciuztajemnicą,czasemjakodoświadcze-
niuzdziwienia–wtymistotnymsensie,wktórymjestonopoczątkiem
filozofii.Sądzęjednak,żedouchwycenianaturytegodoświadczenia
