Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
iż„etycznewyposażenie–kodekspostępowaniamoralnego,zbiórpraktycznych
reguł,którychprzestrzegamy–najwyraźniejniesąnamiaręmocy,pozostającej
dziśwnaszejdyspozycji”48.Twierdziontakże,żerelatywnestajesiędostrzeganie
różnicmiędzydobremizłem,gdyżzacierasięzwiązekmiędzyludzkimiczynami
iichodległymiwczasierezultatami,rozmywasiępoczucieodpowiedzialnościza
czyny,apluralizmzasadmoralnychprowadzidoambiwalentnychwyborówmo-
ralnych.Dostrzegając„zmierzchetycznegoprawodawstwa”49,Baumanopowiada
sięzapotrzebąistnienialudzkiejautonomiimoralnejiodpowiedzialności.Ludzie
wolnizmuszenisą,wedługniego,dokonywaćtrudnychwyborówmoralnych,
azatemmusząmiećświadomośćciążącejnanichodpowiedzialnościzawybór
ijegorealizację.Jednakkonsekwencjązakwestionowaniawartościetycznychmoże
byćnihilizmmoralny.
Przywołanyfilozof,utożsamiającmodernizmzsystememtotalitarnym,pod-
ważawszystkiedotychczasowesystemywartości.Negująwięczarównowartości
transcendentne,jakiabsolutnąwiększośćwartościnietranscendentnych.Poważ-
nyniepokójbudziichpogląd,iżistnienieludzkiejestpozbawionesensu,jakoże
upodstawbytutkwiabsurdichaos.Stądteżwartościuniwersalneimoralnesą
traktowaneprzezfilozofówowejorientacjijakowyłączniespołecznekonstrukty,
zależneodczasu,miejscaorazokoliczności50.
Postmoderniściabsolutyzująjedyniewartośćwolności,uznającjązaprawo
każdegoczłowiekadodziałaniazgodnegozwłasnympoczuciemmoralnejodpowie-
dzialności,alebezpotrzebywyjaśnianiaczyusprawiedliwianiaswoichwyborów.
Wichopiniiszerokorozumianawolnośćobejmujezarównopojęcie„prywatności”,
interpretowanejakochęćukryciaosobistejsferyżyciaprzedspołeczeństwem,jak
iwolnośćkonsumpcjiorazwolnośćdoposzukiwaniaprywatnegoszczęścia.Twier-
dząwręcz,iżwolnościniedasięująćwżadnereguły,gdyżbytniemastruktury51.
Propagowanaprzezpostmodernistówwolnośćabsolutnaniemożezostaćza-
akceptowanachociażbytylkozespołecznegopunktuwidzenia.Wprawdzieczło-
wiekdoświadczawolnościjakowartościegzystencjalnej,bezktórejniemógłby
rozwijaćpełnegoczłowieczeństwa,alejestprzecieżzdeterminowanyprzezżycie
społeczneiotaczającągoprzyrodę.Najbardziejpierwotnedoświadczeniewolno-
ścitkwiwnaszejświadomości,któradajenamprzeświadczenie,żesamiwsobie
jesteśmywolni,chociażniezawszejesteśmywstanieurzeczywistnićmocwłasnej
wolności52.
Szkolnedyskusjenatematwolnościpowinnyudzielićodpowiedzinapytania:
jakiesąrelacjemiędzywolnościąijejbrakiemorazjak,dlaczegoiwobecczego
człowiekjestwolny.Wtymkontekścieważnąkwestiąokażesięinterpretacjaza-
gadnieniawolnościpozytywnejinegatywnej,wolnościdoiod,wolnościprawdziwej
48Z.Bauman,Dwaszkice...,s.11.
49Tamże,s.75.
50Tamże,s.57–64.
51Zob.Z.Sareło,Moralnośćietyka...,s.68–70.
52Zob.ks.A.Siemianowski,Szkicezetykiwartości,Gniezno1995,s.79.
30
