Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
ZbigniewKaźmierczyk
WmłodzieńczejtwórczościMiłosza,inaczejniżwprzypadkuMickiewicza,Ro-
sjaniejestobecna.Odiumtradycjirycerskiejjakonacjonalistycznej,orientacja
kosmopolitycznawpołączeniuzniechęciądodarwinizmuwcielonegowustrój
IIRzeczypospolitejskłaniająpoetękumarksistowskiemuinternacjonalizmowi.
Stanowionegidęprzeciwpolonocentryzmowi.Niechętnypolskiejtradycjinie-
podległościowejm.in.wwierszuOpowieść-otwierającymtomikPoematocza-
siezastygłym(1933)-przedstawiaPolskę,uznanąjużprzezLeninazabękarta
traktatuwersalskiego,jakokrajzmilitaryzowany.Sanacjajawisięwnimwbarwie
reżimuwojskowegoinacjonalistycznego.Polatachpodobnyautomatyzmskoja-
rzeń(utożsamiania)tradycjiorężnejznacjonalizmem,anawetantysemityzmem
wprowadzipoetawTraktaciepoetyckim30(1957).Wtychlatachżagarystamiesz-
kawakademikuzprzybyłymześrodowiskawiedeńskichmarksistówLitwinem
PranasemAncewiczemisamradykalniemarksizuje.PiszewBŻagarach”szkic
Bulionzgwoździ,wktórymzawracasięprzeciwliteraturzeikulturzeXIXwieku
jakoburżuazyjnej.Postulujeinżynierięspołecznąwoparciuoliteraturęsocreali-
styczną.RosjamadlaMiłoszanapoczątkulat30.twarzWłodzimierzaMajakow-
skiego.Przejętysocjalizmem,aleinienasyconążądząkarieryliterackiejpisze11
marca1931rokuzWilnadoIwaszkiewicza,żejestwnimmateriałnasowieckiego
pisarza.KapitalistycznaPolska-wynikazlistów-przygnębiałaMiłoszairówie-
śnikówtak,żeodstagnacjipaństwapoddanegodyktatowipieniądzawolelibyko-
munizm.Tęemocjonalnądeklaracjęwolnoskorygowaćwzwiązkuzpozytywnymi
odniesieniamiMiłoszadoJózefaPiłsudskiegojakosocjalisty.Poetanieskłonny
doprzedkładaniatradycjiniepodległościowejnadsocjalistyczną,nieuznajewPił-
sudskimducharycerskiego,nieinteresujegonaczelnikjakoadoratorKrólaDu-
chaSłowackiegoitwórcastraceńczychlegionów,strategimążopatrznościowy,
reprezentanttradycjiorężnychpolskiegorycerstwa.Jednaksocjalistaparlamen-
tarny,jakimbyłPiłsudski,toniejednopartyjnybolszewik.Wieściokomunistycz-
nychczystkachipełnychłagrachdocierałydoWilnaistanowiłygroźnememento
dlaideologicznychradykałów-przezwieluzlekceważone.OdkryciewsobieBma-
teriałunasowieckiegopisarza”niemusiałooznaczaćtrwałegooptowaniaMiłosza
zakomunizmemsowieckimwPolsce.
Egzystencjalneimetafizycznepogłębienierzeczywistościodbieranejprzezża-
garystępołożyłokresjegopoezjispołecznej.WTrzechzimach(1936)spodpo-
wierzchniniezadowoleńsocjalnychwyłoniłysięmajestatycznewizjemanichej-
skiejkontestacjicałegoStworzenia.WpoezjitejRosjanieistnieje.Północ,którą
zalegatakżeLitwa,niejestnacechowanageopolitycznie.JestPółnocąegzysten-
cjalnejzimyipowszechnejśmierciwartąostatecznejzagładywłunachpożarów,
przepalaniaświatła,wwojnieżywiołów.TaPółnoczasługujejedynienapowrót
30BSięgnijmygłębiej.Byłczaswielkiejschizmy./«BógiOjczyzna»jużnęcićprzestało./Inienawidził
poetaułana/mocniejniżniegdyśbohemafilistra./Drwiłzesztandarów,gardziłamarantem/Isplu-
wał,kiedywrzeszcząctłummłodzieży/Goniłzlaskamizakupcemwchałacie”.Cz.Miłosz,Traktat
poetycki,[w:]tegoż,Wiersze,t.2,Kraków2002,s.198.
