Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wstęp
dyskursów.Pojęciedyskursuwliteraturzenaukowejprzybieraróżnyzakres-
TeunvanDijkdefiniujejepoprostujako„tekstwkontekście”35.JayLem-
kenastępującocharakteryzujerelacjęmiędzydyskursematekstem:„Kiedy
mówięodyskursiewogólności,zwyklemamnamyślidziałaniespołeczne
nadawaniaznaczeniazapomocąjęzykalubinnychsystemówsymbolicznych
wokreślonejsytuacjilubotoczeniu[…].Zakażdymrazem,kiedynadawane
jestokreśloneznaczenie,charakterystycznedlatychdyskursów,powstaje
konkretnytekst.Dyskursyjakodziałaniaspołecznewwiększymlubmniej-
szymstopniupodlegającezwyczajomspołecznym,tworząteksty,którebędą
wjakiśsposóbpodobnepodwzględemswoichznaczeń[…].Kiedychcemy
skupićsięnakonkretnychcechachzdarzenialubsytuacji,mówimyotekście.
Kiedychcemyprzyjrzećsięwzorcom,wspólnymcechom,relacjomdoty-
czącymróżnychtekstówiokazji,możemymówićodyskursach”36.Tekstami,
stanowiącymiprzedmiotinterpretacji,sąwniniejszejksiążceobrazy,wy-
twarzaneprzezdyskursymieszczącesięwsferachkomunikacyjnych,okreś-
lanychprzezpojęciakatolicyzmuinacjonalizmu.
Wpoluzainteresowaniazdeterminowanymtematemrozważańzna-
lazłysiędyskursyobliczonenatworzenieireprodukowanietożsamości
grupokreślanychjako„wspólnotywyobrażone”
.Pojęcietopojawiłosię
wtytulebłyskotliwejrozprawyBenedictaAndersona,poświęconejgenezie
iekspansjinacjonalizmu.Narody,naktórychskupiłsięautor,niesąjed-
nakjedynymigrupamitegotypu,cosamAndersonpodkreśliłwsłowach:
„Wistociezaś,wszystkiewspólnotywiększeodpierwotnejwioski,wktórej
kontaktymiędzyludzkiemającharakterbezpośredni(amożenawetite),
sąwspólnotamiwyobrażonymi.Różnicemiędzyniminiepolegająjednak
natym,żejednesąprawdziwe,adrugiefałszywe,lecznastylu,wjakim
sąonewyobrażane”37.Kluczowejestzatempielęgnowanieprzezjednostkę
wumyśleobrazuwspólnoty,składającejsięwwiększościzczłonków,któ-
rzypozostajądlatejjednostkianonimowi.Dotyczytozarównowielkich
wspólnotreligijnychczywyznaniowych,kibicówpopularnychklubów
sportowych,klasspołecznych,jaki-wpoważnymstopniudecydujących
oobliczunowoczesnegoświata-narodów.Przedmiotemanaliznakartach
35T.A.vanDijk:Tefutureofthefeld:Discourseanalysisinthe1990s.“
TEXT
”1990,
Vol.10,s.146.
36J.Lemke:TextualPolitics:DiscourseandSocialDynamics.London1995,s.7-9(cyt.
zaR.Wodak:Wstęp:badanianaddyskursem.W:Jakościowaanalizadyskursuwnaukach
społecznych.Red.R.Wodak,M.Krzyżanowski.Tłum.D.Przepiórkowska.Warszawa2011,
s.18).
37B.Anderson:Wspólnotywyobrażone.Rozważaniaoźródłachirozprzestrzenianiusię
nacjonalizmu.Tłum.S.Amsterdamski.Kraków1997,s.20.
