Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Wstęp
wobecnarodu40.Moderniściwnarodach,anietylkownacjonalizmiewidzą
zjawiskonowoczesne,aściślejwytwórnowoczesności,związanyzprzejś-
ciemodniewielkichspołecznościagrarnychdospołeczeństwindustrial-
nych.Akcentspoczywaćmożeprzytymnaróżnychaspektachtegoprocesu.
ErnstGellnerpodkreślawagęhomogenizacjikultury,stanowiącejpochodną
nowegopodziałupracyigrunt,naktórymnacjonalistyczneelitytworzyły
narodytam,gdzieichwcześniejniebyło41.ZkoleiEricHobsbawmpodnosi
znaczenie„wynalezionychtradycji”-symboli,rytuałów,mitówiopowieści,
tworzonychprzezelitywceluzaspokojeniapotrzeborganizującychsię,zy-
skującychpolityczneznaczeniemasiskanalizowaniaichenergii42.
Toelitarystycznepodejściezakwestionowanezostałoprzeztwórców
paradygmatuetnosymbolizmu,przypisującychkluczowąrolęsferzesym-
bolicznej,jednakniewiążącychjejzdziałalnościąwyrachowanychin-
żynierówspołecznych.Wichujęciumasyniestanowiątabularasa,lecz,
wykorzystującswetradycje,wpływająnawarstwywyższeiograniczają
ichinnowacyjnośćwkształtowaniukulturowychprojektów.Etnosym-
bolizm,niewykluczającnowoczesnegocharakterunarodów,azwłaszcza
nacjonalizmów,wywodzi,żeniepowstałyoneexnihilo,leczwwyniku
reinterpretacjiprzednowoczesnychmitówisymbolipołączonychwnowy
systemprzekonań43.Jakpiszejedenzgłównychprzedstawicielitegonur-
turefleksji,JohnHutchinson:„mimoznaczącychróżnicpomiędzyspo-
łeczeństwamiprzednowoczesnymiinowoczesnymi,dawnoukształtowa-
nezasobykulturowe(mity,symboleiwspomnienia)są»wnoszone«do
nowoczesnejeryprzezpotężneinstytucje(państwa,armie,kościoły)isą
ożywianeinanoworozwijane,ponieważludzieokresowostająwobliczu
podobnychwyzwańodnośniemożliwościichfizycznegoisymbolicznego
przetrwania”44.Koncepcjata,zuwaginaszczególnedowartościowanie
rzeczywistościsymbolicznej,stanowiistotnąinspiracjęprezentowanych
wksiążcerozważań.Kluczowadlazwolennikówetnosymbolizmureinter-
40Ibidem,s.70-72.
41ObokGellnera(E.Gellner:Narodyinacjonalizm…)doczołowychreprezentantów
stanowiskamodernistycznegonależąAnderson(B.Anderson:Wspólnotywyobrażone…)
iHobsbawm(E.Hobsbawm:Narodyinacjonalizmpo1780roku:program,mit,rzeczywistość.
Tłum.J.Maciejczyk,M.Starnawski.Warszawa2010).
42A.D.Smith:Nacjonalizm…,s.69,109.
43Reprezentantemetnosymbolizmu,najczęściejprzywoływanymwniniejszejksiążce,
jestSmith(A.D.Smith:Etniczneźródłanarodów.Tłum.M.Głowacka-Grajper.Kraków
2009;Idem:Kulturowepodstawynarodów:hierarchia,przymierzeirepublika.Tłum.W
.Usa-
kiewicz.Kraków2009).
44J.Hutchinson:Ethnicityandmodernnations.„EthnicandRacialStudies”2000,
Vol.23(4),s.661(cyt.zaA.D.Smith:Nacjonalizm…,s.104).
