Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Nowaepokawhistoriiludzkości
dziękiurzeczywistnieniutychidei(ponieważdałyonepoczątektakimzjawi-
skom,jakracjonalnaprzedsiębiorczość,wolnasiłaroboczaczyspołecznie
aprobowaneindywidualnedążeniedozysku),choćniejesttooczywiście
wyłącznaprzyczynaupowszechnieniasiękapitalizmu5.
Socjologia-jakożewywodzisięzepokinowoczesności6-wielerazy
powracaładoopisywanianajważniejszychjejcech,ichźródełidalszychprze-
mian.Odchodziłaprzytymodpojmowanianowoczesnościwsposóbhisto-
ryczny,jakokonkretnegozjawiskarozgrywającegosięwokreślonymczasie
imiejscu,narzeczrozumieniajejwsposóbanalityczny,czyliwyszczególnia-
nianajważniejszych,konstytutywnychdlaniejwłaściwości.Zaswegorodza-
jusyntezętychkoncepcjimożnauznaćwyszczególnienienajważniejszych
zasadnowoczesnościdokonaneprzezKrishanaKumara(1988,za:Sztompka,
2003,s.563-564).
Pierwszaznichdotyczyindywidualizmu,czyli-najogólniejmówiąc-
uwolnieniajednostkiodnarzuconychwięziwspólnotowychorazuzyskania
przezniąswobodydecydowaniaosobieiponoszeniaodpowiedzialnościzate
decyzje.Podobniejakwprzypadkuinnychzjawiskcharakterystycznychdla
nowoczesności,przyczynyindywidualizmumającharakterzarównospołecz-
no-ekonomiczny,jakiideologiczno-polityczny.Wpierwszymprzypadku
zwracasięuwagęnapowstawaniewielkomiejskichośrodkówprzemysło-
wychimasoweprzemieszczaniesięludzi,którzymigrowalidomiastwpo-
szukiwaniupracy.Wmiastachpowstawaływtensposóbdużeskupiskaosób
wyobcowanychipołączonychzesobąjedyniepowierzchownymiwięziami,
wynikającyminajczęściejzpodobieństwastatusu,sytuacjiżyciowejlub
zpodjęciarolispołecznejkomplementarnejwobecinnychról.Byłatosytu-
acjadramatycznieodmiennaoddominującegodotychczasporządkutradycyj-
nego,opartegonamałychlokalnychwspólnotach,wktórychludziłączyły
osobisterelacje.Przemianomtymtowarzyszyławspomnianawcześniejide-
ologia,któraprzyznawałaludziomosobistąwolnośćiprawodecydowania
osobie.ErichFromm(2005,s.40-42)nazwałprocesuwalnianiasię
5
PamiętającosłynnejtezieMaxaWebera(2012)oetyceprotestanckiejjakojednymze
źródełkapitalizmu,należyjednakzauważyć,żetorewolucjaprzemysłowaizwiązaneznią
innowacjetechnologiczneorazntriumfliberalizmu”(awięczjawiskabędącedalekimpokło-
siemmyślioświeceniowej)otworzyłydrogędoutrwaleniasięiupowszechnieniastosunków
kapitalistycznych.Trzebateżpamiętać,żeopisywanytumodelkapitalizmuniejestanijedyny
(dośćwspomniećobardziejetatystycznychisolidarystycznychmodelachkapitalizmuzAzji
Południowo-Wschodniej),anijednolity,aniniezmienny(Kochanowicz,2002).
6
PiotrSztompka(2003,s.557)twierdziwręcz,żesocjologiajestodpoczątkunauką
ospołeczeństwienowoczesnym.Nowoczesnośćjestteżpunktemodniesieniadlawszystkich
powojennychteoriisocjologicznych(por.Alexander,2010).
23