Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.SPoŁeczeŃStwowProceSieintenSywnychzmian
1.1.NOWAEPOKAWHISTORIILUDZKOŚCI?
Społeczeństwozawszepodlegałoinadalpodleganieustannymzmianom.
Tenłatwodostrzegalnyfaktbyłanalizowanyprzeznaukispołeczneodsa-
mychpoczątkówichistnienia.WXIXw.powstałytrzywielkiekoncepcje
zmianspołecznych,którezezmiennymszczęściem,policznychmodyfika-
cjachiredefinicjachprzetrwałypodziśdzień:ewolucjonizm,teoriacyklispo-
łecznychorazMarksowskimaterializmhistoryczny(Sztompka,2003,s.493).
Wszystkieonezakładałyistnieniejakiegośukrytegoschematu,wedługktóre-
gozachodząwydarzenia,idążyłydojegoodkrycia.Założenietodoczekało
sięintensywnej,wielostronnejkrytyki,naskutekktórejzarzuconowłaściwie
ideęrządzącychświatemspołecznymnprawhistorii”.Zainteresowanieuczo-
nychprzesunęłosięzpróbodkrywaniasensudziejówwstronęidentyfikowa-
niaprzyczynzmianzachodzącychwspołeczeństwie.
Wewspółczesnychnaukachspołecznychpanujewłaściwiezgodacodo
tego,żenajważniejsząprzyczynązmianspołecznychpozostająludzkiedzia-
łania(choćniewszystkimludziomprzypisujesięjednakowąmocsprawczą).
Nieznaczytojednak,żepomijasięzupełnieinneczynniki.Przeciwnie,zwra-
casięczęstouwagęnafakt,żenaproceszmianspołecznychwpływajątakże
zmianyśrodowiskanaturalnego,zarównoniezależneodludzi,jakiprzezlu-
dzispowodowane1(wtymwypadkutowięcrównieżludzkiedziałania,
którewpływająnazmianyspołeczne).Wartowtymmiejscuwspomniećteż
onurcieteoretycznymzwanymteoriąaktora-sieci(actor-networktheory-
ANT)(por.np.Latour,2010;Law,1999;Callon,2014),któryjakoaktorów
społecznychrozpatrujecałości(sieci)złożonezludziwrelacjachzobiektami
1
Obecnieingerencjeczłowiekawśrodowiskonaturalnetakogromne,żepojawiłasię
nawetkoncepcja,abywklasyfikacjiepokgeologicznychwyróżnićnową,zdominowanąprzez
działalnośćczłowiekainazwaćantropocenem.Miałbysięonrozpocząćok.200lattemu,
wczasachrewolucjiprzemysłowej.Rozpoczęłysięwtedyprocesyzwiązanezgigantyczną
emisjągazówcieplarnianychizanieczyszczeniemśrodowiska,którepowodująogromne,nie-
naturalnezmianyklimatuorazbiosferyZiemi(np.wymieraniegatunków)(por.np.Bińczyk,
2018).