Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Społeczeństwowprocesieintensywnychzmian
magicznym(Weber,2011).Jedynąformądochodzeniadowiedzypewnejsta-
łasięnauka-wspartaprzezdoświadczenie,metodęnaukową,logikęformal-
ną,obiektywizacjęrezultatóworazichuniezależnienieodosobistychispo-
łecznychcechbadacza.
Zracjonalnością-zwłaszczawpierwszymomówionympowyżejujęciu-
wiążesiękolejnawymienianaprzezKumarazasadanowoczesności-ekono-
mizm.Możesięonawiązać(aleniemusi)zupowszechnieniemgospodarki
kapitalistycznejirozciągnięciemjejzasadnapozostałesferyżyciaspołecznego.
Ztegowzględuspołeczeństwonowoczesnebywałonazywanewprostkapitali-
stycznym,ajakzauważyłDanielBell(1998),takiespołeczeństwotymróżnisię
odwcześniejszychformorganizacjispołecznej,żeuczyniłozdziałalnościgo-
spodarczejcelsamwsobie.Kwestiegospodarczestająsiętamnadrzędnedla
jednostekifunkcjonowaniaspołeczeństwa.Praca,pieniądzeikonsumpcjazaj-
mująprzeważającączęśćżyciawiększościludzi,stanowiągłównyprzedmiot
zainteresowaniaiaspiracji,stająsięosią,wokółktórejorganizujesięcorazwię-
cejinterakcjiirelacjispołecznych,takżemiarąosobistegosukcesuiwy-
znacznikiemstatusówspołecznych.Takoncentracjanakwestiachgospodar-
czychdotyczyłajednakidotyczynietylkokrajówoustrojukapitalistycznym.
Kwestietakie,jakprodukcjaipraca,aletakże,wbrewoficjalnejpropagandzie,
pieniądzeikonsumpcja,choćinaczejwartościowaneniżwkrajachkapitali-
stycznych,byłykluczowetakżewkrajachokreślającychsięjakokomunistycz-
ne.Sprawiałoto,żesystemyte,choćniebyłykapitalistyczne,pozostawałyno-
woczesne.Niejestrównieżprzypadkiem,żeupadektychsystemównastąpił
przedewszystkim(choćnietylko)zpowoduichgospodarczejniewydolności.
Wreszcie,ostatniąwymienianąprzezKumarazasadąnowoczesnościjest
ekspansywność.Jakwcześniejwspomniano,nowoczesność(wrozumieniu
historycznym)narodziłasięwzachodnimkręgukulturowymnaskutekprze-
mian,któremiałymiejscewEuropieiwskolonizowanejprzezEuropejczy-
kówAmerycePółnocnej.Ta,mówiączaEisenstadtem(2006),nowacywiliza-
cjadążyłanastępniedoekspansjiirozciągałacharakterystycznedlasiebie
zjawiskaizasadygospodarcze,polityczneorazideologicznenacorazwiększe
połacieświata.Cowięcej,tempotegozjawiskarównieżnarastało,cowyraź-
niewidaćwsferzetechniki:oilenarzędziaiefektyrewolucjiprzemysłowej
potrzebowałydwóchwieków,abyopanowaćcałąkulęziemską,otyleoparte
nakomputerachwspółczesnetechnologieinformacyjnedokonałytegowcią-
guniecałych20lat(Castells,2007,s.46-47).
Nowoczesnośćwykorzeniałateżtradycjeiinstytucjespołeczeństw,które
znalazłysięworbiciejejekspansji,ajednocześnieprzynosiłanowe,nieraz