Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MIĘDZYWSCHODEMAZACHODEM.PRAWOSŁAWIEIUNIA
Należypamiętać,żegdykulturaruskaznalazłasięwgranicach
PierwszejRzeczypospolitej,byławpełniukształtowana.Miałazasobą
kilkuwiekowąhistorięzwiązanązdziejamiRusiKijowskiej(988-1237)
iRusiHalicko-Wołyńskiej(1054-1349),powstałejwwynikurozbi-
ciadzielnicowego.Uformowanybyłjejsystemartystyczno-literacki
wzrozumiałymjęzyku(cerkiewnosłowiańskiistaroruski)orazzespół
idei,obsługującychzarównosferęświecką,jakireligijną,odnoszących
siędom.in.suwerennegopaństwa,własnegowładcyiKościołapod
jurysdykcjąpatriarchyKonstantynopola.Specyfikategosystemupole-
gałanatzw.modeluszkatułkowym1,wktórymwramachcentralnej
strukturyliteracko-ideowejiparalelniedoniejfunkcjonowałypod-
systemylokalne(np.Nowogrodu,Smoleńska,Pskowa,Czernihowa
iin.),nastawionenawewnętrznepotrzebyodrębnychruskichksięstw.
Możnaprzypuszczać,takaorganizacjakulturypozwoliłanastosun-
kowobezproblemoweprzystosowaniesiędowarunkówbytowania
wpaństwiepolsko-litewskim,anapewnoułatwiłatenproces.Zmiana
granicpolitycznychzintensyfikowaładotychczasowąwymianękultu-
rowąmiędzyWschodemaZachodem,poszerzajączakresproduktów
kultury,którebyłyniąobjęte,isprzyjającprzewartościowaniuobowią-
zującychparadygmatów.
*
Doopracowaniatomuzaproszonychzostałojedenastuautorów,
reprezentującychpolskieizagraniczneośrodkinaukowe,atakże
różnespecjalnościbadawcze-filologów,historyków,historyków
sztuki.FunkcjęswoistegowprowadzeniapełniartykułTomasza
Kempy:PrawosławieorazuniawPolsceinaLitwie:sytuacjaprawna,
politykawładcówirolaświeckich.Dotyczyonsytuacjiprawnej,
atakżerealnejpozycjiprawosławia(Cerkwiiwiernych)natleinnych
wyznańchrześcijańskich,główniekatolicyzmu,wWielkimKsięstwie
LitewskimiwKrólestwiePolskim.Autorukazałzmiany,jakiezaszły
wwynikurozwojureformacji,uwidoczniającwewnętrznykryzyspra-
wosławianaziemiachruskich,aleteżprzyśpieszającreformęiodno-
1I.Lis,ŚwięciwkulturzeduchowejiideologiiSłowianprawosławnychwśre-
dniowieczu(doXVw.),Scriptum:Kraków2004,s.136,167.
~9~