Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRAWOSŁAWIEORAZUNIAWPOLSCEINALITWIE
sławnąszkołąwyższą-nietylkodlatego,żeoficjalnienajejpowstanie
musiałbywyrazićzgodęmonarcha;poważnymproblemembyłotakże
zapewnienieodpowiedniowykształconejkadrydlatejuczelni.Nie-
mniejbyłaonapierwsząprawosławnąplacówkąedukacyjnąwRze-
czypospolitej,którakształciłazapewnenapoziomiezbliżonymdo
protestanckichgimnazjówikolegiówjezuickich.Fundatorzresztą
wzorowałsięnategotypuszkołach48.Ostrogskibyłteżbodajjedynym
zprawosławnychmagnatów,którygotówbyłwziąćodpowiedzialność
zaloscałejCerkwiwRzeczypospolitej.Skutkiemtegobyłypodejmo-
waneprzezniegopróbyoddziaływanianaprawosławnychbiskupów,
byciwprowadzaliniezbędnereformywewnętrznewCerkwi49.
NieunikałteżOstrogskidyskusjinatematprzystąpieniametro-
poliikijowskiejdoewentualnejuniizRzymem.Niemniejbyłonzwo-
lennikiemuniiuniwersalnejmiędzyKościołemrzymskokatolickim
icałymprawosławiem50.Wjegomniemaniuzatemniewchodziła
wgręuniazKościołemłacińskim,obejmującajedynieprawosław-
nychwRzeczypospolitej.Wówczesnejrzeczywistościtegotypuunia
byłajednaknierealna,jużchoćbyzfaktuzależnościodislamskiej
Turcji(skonfliktowanejprzecieżzpapiestwem)czterechstarożytnych
patriarchów,zkonstantynopolitańskimnaczele.
TymczasemwkońcuXVIwiekuzaczęładojrzewaćwkręgach
cerkiewnychRzeczypospolitejmyślozjednoczeniuzKościołemrzym-
skimjedyniemetropoliikijowskiej.Takiplanwydawałsięmożliwy
dourzeczywistnienia,tymbardziejżestałazanimczęśćwładyków
prawosławnych.InicjatorzyjednościzRzymemświadomiesięgalido
48T.Kempa,Konstanty…,s.100-110;idem,AkademiaOstrogskaijejfun-
dator-wojewodakijowskiKonstantyWasylOstrogski,w:AkademiaZamojska
iAkademiaOstrogskawperspektywiehistoryczno-kulturowej.Współczesneimpli-
kacjedlawspółpracytransgranicznej,red.H.Chałupczak,J.Misiągiewicz,E.Bala-
shov,WydawnictwoOfcinaSimonidis:Zamość2010,s.185-204.
49Zob.np.K.OstrogskidoHipacegoPocieja21.06.1593r.,w:DUB,
nr9-10,s.20-24.
50J.Krajcar,KonstantinBasilOstrožskijandRomein1582-1584,„Orientalia
ChristianaPeriodica”1969,t.35,nr1,s.193-214;T.Kempa,Konstanty…,s.119-
135;M.Melnyk,Preekumenizmikonfesjonalizmprawosławnychdążeńzjednocze-
niowychwIRzeczypospolitej(1590-1596),WydawnictwoKatedryAksjologicz-
nychPodstawEdukacjiUWM:Olsztyn2013,s.170-203.
~35~