Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CzęśćI.Rodzinnewięzispołeczne–perspektywateoretycznaibadawcza
Jakwynikaztegokrótkiegoiprzykładowegozaprezentowaniakilku
ujęćspołeczeństwaobywatelskiegoorazobywatelskiejaktywności
20
,po-
ziomewięzispołeczne,stanowiącpunktwyjściadlaoddolnychdziałań
mającychnaceluochronębądźosiągnięciejakiegośistotnegodladanej
(lokalnejbądźponadlokalnej)społecznościdobra,odgrywająwnichnieba-
gatelnąrolę.Beztakiegonzjednoczeniasięczłonkówdanegozbioruludzi
wokółokreślonychwartości”(T
UROWSKI
,1993:85)ipodjęciawnastępstwie
tegodziałańnarzeczichzrealizowanianiemożemymówićospołeczeń-
stwieobywatelskim
21
.Zkoleiaktywnośćobywatelska,wyrastajączpozio-
mychwięzispołecznych,przyczyniasiędopomnażaniakapitałuspołecz-
nego,ludzkiegoiekonomicznego(P
UTNAM
,2008;W
ALCZAK
-D
URAJ
,2006)
itymsamymwpisujesięwdalekosiężneskutkiobecnościspołecznychwię-
zi,obejmującenietylkożycieposzczególnychjednostek,małychgrupspo-
łecznych,aletakżespołecznościlokalne,społeczeństwoogólneipaństwo,
sprzyjającichprawidłowemufunkcjonowaniu.Zaprezentowanywizeru-
nekspołeczeństwaobywatelskiegozakładajedyniepozytywneskutkiza-
angażowaniajegoczłonków22.
Tymczasem–podobnie,jakmiałotomiejscewstosunkudopojęciaka-
pitałuspołecznego–wielubadaczyzaczęłozauważaćrównieżmożliwość
20Jakoprzykładnowszychkoncepcjispołeczeństwaobywatelskiego–pozostającegowre-
lacjidopaństwa,rynkuirodziny–możnaprzywołaćpoglądJussiLaine:“Civilsocietyisthe
arenathatoccupiesthespacewheretheotherarenasofthesociety–namelythefamily,the
state,andthemarket–interactandoverlapandwherepeopleassociatetoadvancecommon
interests”(LAINE,2014:74).
21Oczywiścienależypamiętaćoconditiosinequanonwtensposóbrozumianejobywatel-
skości,jakustrójdemokratycznypaństwazjednejstrony,azdrugiej–umiejętnośćdostrzega-
niatakichcelów,jakdobrowspólneorazchęćaktywnegowłączaniasięwobywatelskieprzed-
sięwzięcia(zaprzykładmożesłużyćdiagnozaaktywnościspołeczeństwaamerykańskiegoijej
uwarunkowańdokonanaprzezzespółB
ELLAHA
(2007),niezapominającoanalizachP
UTNAMA
(2008).Wartoteżzauważyć,żewzależnościodmakroczynnika,jakimjestustrójpaństwa(de-
mokratycznybądźtotalitarny),społeczeństwoobywatelskiemadospełnieniaważnezadania:
1)stanowiwarunekdemokratyzacjiorazpodtrzymujeustrójdemokratycznypaństwa;2)peł-
nifunkcjękontrolnąwobecwładzypaństwowej;3)uzupełnialukiwdziałalnościpaństwa–
np.wsferzeudzielaniapomocy,wspieraniatwórczościinauki,tworzeniaalternatywnych
źródełinformacji,nagłaśnianiaważnychspołecznychproblemów;4)wczasietransformacji
ustrojowej–przyczyniasiędotworzeniasięprzestrzenidlakrytycznegowobecwładzydyskur-
supolitycznegoorazdopowstaniastrukturopozycyjnych(P
AXTON
,2002;W
NUK
-L
IPIŃSKI
,2005).
22ZauważyłatenproblemjużHimmelfarb,piszączprzekąsem:nNajrozsądniejsząpróbą
znalezieniaremediumnanaszemoralneniepokojejestpowrótdospołeczeństwaobywatel-
skiego–rodziny,społecznościlokalnej,Kościoła,organizacjiobywatelskiejlubkulturalnej.
Społeczeństwoobywatelskieznalazłoniemalpowszechneuznanie,stałosięmantrąnaszych
czasów.Wszyscyzgadzająsię,żespołeczeństwoobywatelskiejestkluczemdonaszegozbawie-
nia.Zgodnisącodotego:liberałowieikonserwatyści,komunitarianieilibertarianie,demo-
kraciirepublikanie,politolodzyipolitycy,myślicielereligijniiświeccy.Jestcośpodejrzanego
wpojęciu,którepodobasiętakwieluludziomotakróżnychpoglądach”(H
IMMELFARB
,2007:46).
