Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Więźspołeczna–przeglądkoncepcji
29
pojawieniasięnegatywnychskutkówdziałalnościobywatelskiej.Wywodzą
sięonezapewneznapięcia(abywa,żetakżezkonfliktu)występującego
pomiędzymotywamileżącymiupodstawaktywnościspołecznejimającymi
naceluinteresprywatnybądźdobrowspólne.Zjawiskoograniczaniasię
wrelacjachspołecznychdowłasnejgrupyorazizolowaniasięodszerszej
wspólnoty,traktowanejwsposóbnieprzyjazny,opisanezostałowcześniej
jakoprzykładnegatywnegokapitałuspołecznego(PAXTON,2002;PUTNAM,
F
ELDSTEIN
,2003).Innymnegatywnymprzykłademobywatelskościstaje
siędziałalnośćtychgrup,organizacjiiruchówpolitycznych,któreodcina-
jąsięwswoichzałożeniachideologicznychodzasadliberalnejdemokra-
cji,dążącdonarzuceniaogółowi–częstosiłą–własnejkoncepcjiorgani-
zacjiżyciaspołecznegoiprowadzącwtensposóbdoanarchiispołecznej23.
Podsumowującpoczynioneanalizyznaczeniawięzidlażyciaspołeczne-
go,dochodzimydowniosku,żewięźspołecznastanowinlepiszcze”
24
każdej,
choćbynajmniejszejgrupyspołecznej,decydująceojejtrwaniu,owypeł-
nianiuzadańnarzeczśrodowiskawłasnegoizewnętrznego(tzw.funkcjo-
nalnośćgrupy),ojejspójności,atrakcyjności,aleiojejklimacieemocjonal-
nym,sprzyjającymzadowoleniuczłonkówgrupy,opoczuciuspełnieniaich
potrzebpsychicznych,cozkoleirzutujenastanichzdrowiapsychofizycz-
nego.Wszystkieteaspektyefektówspołecznejwięzistanowiąpodstawęza-
istnieniainnejwartościspołecznej,jakąjestkapitałspołeczny,atenzkolei
przyczyniasiędorozwojuspołeczeństwaobywatelskiego,dziękiktóremu
możetworzyćsięifunkcjonowaćwdanympaństwieustrójdemokratyczny.
Równocześnieniemożnajednakpomijaćkrytycznegopodejściadopoję-
ciazarównokapitałuspołecznego,jakispołeczeństwaobywatelskiego,któ-
retopodejścieukazujemożliwośćistnieniazjawisknegatywnych,anawet
groźnychdlaustrojudemokratycznego,ułatwiającychrozwójegoizmugru-
powego,partykularyzmu,aprzedewszystkimuniemożliwiającychpowsta-
niespołeczeństwaobywatelskiegozuwaginapowszechnybrakzaufania
społecznegoiodwzajemnianąwrogośćizawiść.Jednakżeto,jakikształt
przyjmąrelacjespołeczneidojakichskutkówbędąprowadzić,zależećbę-
23
Natekwestie–różnorodnychskutkówdziałalnościspołecznychorganizacji–zwrócił
uwagęTadeuszSzawiel,stwierdzając,że:1)organizacjeistowarzyszeniatworzącespołeczeń-
stwoobywatelskieróżniąsięzdolnościądowytwarzaniakapitałuspołecznego,azdolnośćtaka
jestcechąstopniowalną,gdyżbliżejbiegunapozytywnegoznajdąsiętradycyjneorganizacje
obywatelskiePutnama,abliżejbiegunanegatywnego–masoweorganizacje,wktórychnie-
maljedynymwarunkiemczłonkostwajestregularnepłacenieskładek;2)społecznejrolior-
ganizacjiobywatelskichniedasięocenićbezwzięciapoduwagęichcelóworazkontekstów
politycznego(typupaństwa,jegosiły)iobywatelskiego(jakościspołeczeństwaobywatelskie-
go),wktórychonedziałają(zaprzykładmożesłużyćporównaniedziałalnościobywatelskiej
milicjiwUSAiwkrajachAmerykiŚrodkowejczyPołudniowej)(SZAWIEL,2003:137–138).
24Putnamnazywawięźspołecznąnsuperklejem”lubnsmarowidłem”,wzależnościodjej
typu(PUTNAM,2008:41).
