Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Rozdziałi.Rosyjskapowieśćsensacyjno-kryminalna…
kryminalna,humorystyczna,przygodowa,awanturnicza,któreprzedewszystkim
miałydostarczaćrozrywkiwakcielektury,apolitycznośćbyłaniedopuszczalna
14
.
Natomiastelementemwspólnymdlaliteraturypopularnejpowstającejna
Zachodzieorazliteraturysocrealistycznejnapoziomiestrukturysamegoutworu
pozostajeschematycznypodziałbohaterównapozytywnychinegatywnych
15
.
Ukazywanieskontrastowanychpostawosobowościowychujawniasięszczególnie
jaskrawowpropagandowejliteraturzewojennej,produkcyjnejikołchozowej.
Literaturawojennamiałacharaktermasowyorazagitacyjno-dydaktyczny
inastawionabyłanakształtowaniejednoznacznychpostaw,couzyskiwała
przezkreacjęjednoznacznychbohaterów.WszczególnościpoagresjiNiemiec
naZwiązekSowieckiwroku1941wzrosłooddziaływaniehasełmającychna
celupowszechnąmobilizacjęnarodu,osiąganąmiędzyinnymiprzezutwier-
dzanieuczućpatriotycznychorazformowanieobrazuwroga,któregonależało
nienawidzić,zwalczaćizabijać.JakzperspektywyczasustwierdzająPiotrWajl
orazAleksandrGienis,wojnazagwarantowałaczarno-białysposóbpatrzenia
inicniemogłozniweczyćprostotyipierwotnegosensutakiegopodziału
16
.
Patos,romantyzacja,idealizacja,biorączapodstawęprzeciwstawieniadobry-
-zły,piękny-brzydki,ludzki-nieludzki,nasz-obcy,przekładałysięwwarunkach
wojennychnaopozycjęmłodogwardzista,czerwonoarmista,partyzantcontra
Niemiec,hitlerowiec,kolaborant,wrogikułak,dezerter,cowzorcoworealizuje
AleksanderFadiejewwMłodejGwardii(Молодаягвардия,1946
17
).Zawarte
tamcharakterystykihitlerowca,generałavonVentzla,gestapowcaVenbonga,
atakżeuznanegozawrogiegowzględemsystemukułaka,IgnataFomina,na-
szkicowanezostałyzużyciemepitetów:ohydny,straszny,odrażający,wyzbyty
człowieczeństwa.Postacietezostałynakreślonewczarnychbarwach–zgodnie
zpoetykąpamfletuczygroteskijakoodrażającemanekiny,budząceobrzydzenie
zarównofizycznością,jakiswymmorale.
14PiotrFastanalizujewątkiromansowewpowieściJakhartowałasięstalNikołajaOstrow-
skiego,wskazującnazwiązkirealizmusocjalistycznegozliteraturąpopularną.Zob.P
.Fast,
Realizmsocjalistyczny…,s.210-225.
15
Jużpocząwszyodlat20.wproletariackimnurcieważnąrolępełniłtypbohaterapozy-
tywnego–bolszewikawnskórzanejkurtce”
,wprowadzonyprzezpisarzawspółwędrowca
BorysaPilniakawutworzeNagirok(Голыйгод,1921).Byłontypemczłowiekabezwzględ-
nego,pewnegosiebie,cechującegosiężelaznąsiłąwoli.Zob.Historialiteraturyrosyjskiej
XXwieku…,s.218.
16Zob.П.Вайль,А.Генис,60-е.Мирсоветскогочеловека,Москва2001,s.93.
17
TymniemniejpierwszewydaniepowieściMłodaGwardiaspotkałosięw1947r.zostrą
krytyką,m.in.Stalina,zaniewystarczającezobrazowanierolipartiikomunistycznej,któramiała
ukierunkowywaćdziałalnośćmłodzieżysowieckiejpodczasokupacjihitlerowskiej.Druga
skorygowanaredakcja,wzbogaconaobohaterówkomunistycznych,ukazałasięw1951r.Zob.
FadiejewAleksandrAleksandrowicz,[w:]W.Kasack,LeksykonliteraturyrosyjskiejXXwieku.
Odpoczątkustuleciadoroku1996,tłum.,oprac.,bibliografiapolskaiindeksosóbB.Kodzis,
Wrocław–Warszawa–Kraków1996,s.158-159.
