Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskanamapieglobalnychruchówmigracyjnych
23
najbardziejodczuwalne(Okólski2011).Wmniejszymstopniuwyjazdytemiały
charakterpolityczny,obejmujączarównondobrowolną”emigracjępolitycznąna
Zachód,jakiprzymusowewywózkiwgłąbcarskiejRosji.Szacujesię,żewtym
okresieterytoriumPolskiopuściło8mlnosób(Stola2010).
Drugiokresdatujesięnalata1939-1948,czylinczarnądekadę”masowych
przepływówwywołanychIIwojnąświatowąipowojennymizmianamigranic.
Konsekwencjądziałańwojennychbyłyprzesiedlenianaziemiachokupowanych
przezIIIRzeszę,robotyprzymusowewNiemczech,wywózkidoobozówkoncen-
tracyjnychideportacjeztzw.KresówWschodnichwgłąbZSRR.Po1945r.mi-
gracjestałysięzkoleinarzędziemumacnianiawładzykomunistycznejpoprzez
wyjazdynniechcianych”obywatelizkraju.Wceluograniczeniaryzykanapięć
etnicznychpowytyczeniunowychgranicrozpoczętopolitykęunifikacjinarodo-
wościowejPolski.Działaniateobejmowaływysiedlenieludnościniemieckiejiza-
siedlanietzw.ZiemOdzyskanychludnościąetniczniepolskązZSRR(pierwszy
etappowojennejrepatriacjiPolaków)orazprzesiedlaniedoZSRRirozpraszanie
poterytoriumkrajuludnościukraińskiej(Okólski2009;Stola2010).Efektytych
działańobserwujemydodziś,jakożePolskanależydonajbardziejjednolitychna-
rodowościowopaństwwEuropie-wspisiepowszechnymz2011r.96,1%ankie-
towanychdeklarowałopolskąnarodowość(GUS2012).
Wlatach1949-1954,wrazzokrzepnięciemreżimukomunistycznegoiusta-
niemmasowychprzesiedleń,wobawieprzednawiązywaniemprzezPolaków
kontaktówzZachodem,władzeuszczelniłygranice.Wszczyciestalinizmu
w1952r.wydanopaszportynaledwie12tys.wyjazdówzagranicznych,głównie
wybranymurzędnikomidziałaczompartyjnymudającymsięsłużbowodo
krajówblokuwschodniego.Uzyskaniepaszportównaprywatnywyjazdna
Zachódgraniczyłowówczaszcudem.Latadestalinizacji(1955-1959)przy-
niosłyzkoleiczęściowąliberalizacjępolitykimigracyjnejpaństwa.Wramach
dalszejhomogenizacjietnicznejkrajuwładzeprzeprowadziłydrugietaprepa-
triacjiPolakówzterenówZSRRoraz,wdrugąstronę,wyjazdówNiemcówiŻy-
dówdoswoichkrajów.WograniczonymstopniuPolacymogliteżwyjeżdżać
zagranicę,obierającnajczęściejUSAiKanadęjakokrajeosiedlenia.Lata60.to
okresdalszychwyjazdówludnościniemieckiej(akcjałączeniarodzin)iżydow-
skiej(zwłaszczaponantysyjonistycznej”kampaniiw1968r.).Zjednejstrony
umożliwianoemigracjępolitycznąosóbkontestującychkomunistycznąwładzę,
zdrugiej-zapobieganoucieczkomnaZachód.Wrazzpoluźnieniemprzepisów
wlatach70.wzrosłaliczbawyjazdówzagranicęnapobytstały,zwłaszczado
RFN(kolejnaodsłonaakcjiłączeniarodzin).Wlatach1956-1989wyemigro-
wałotam1,2mlnetnicznychNiemcóworazmieszkańcówZiemOdzyskanych
iŚląska,którzypoczuwalisiędozwiązkówzNiemcami.Odlat70.notowanoteż
nasileniesięwyjazdówczasowych(natzw.kontraktyiturystycznych),któreczę-
stozamieniałysięwpobytstały.WtymczasiecoroczniedopracynaZachodzie
wyjeżdżałodo200tys.Polaków(Stola2010;por.Eberhardt2010).
